Rehber | Kategoriler | Konular
YASAMA DOKUNULMAZLIğI
Alm. Gesetzliche Immunivat (f), Fr. Immunité (f), législative, İng. Legislative immunity. Milletvekillerine, vazifelerini bir baskı altında kalmadan serbestçe ifâ edebilmelerini sağlamak için verilmiş olan bir imtiyaz. 1982 târihli Türkiye Cumhûriyeti Anayasasının 83. maddesinde yasama dokunulmazlığı şu şekilde düzenlenmiştir:
?Yasama Dokunulmazlığı? başlığını taşıyan 83. maddeye göre, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerinden, mecliste ileri sürdükleri düşüncelerden, o oturumdaki başkanlık dîvânının teklifi üzerine meclisçe başka bir karar alınmadıkça bunları meclis dışında tekrarlamak ve açığa vurmaktan sorumlu tutulamazlar (mad. 83/1). Seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili, meclisin kararı olmadıkça, tutulamaz, sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz. Ağır cezâyı gerektiren suç üstü hâli ve seçimlerden önce soruşturmasına başlanılmış olmak kaydıyla, Anayasanın 14. maddesindeki durumlar (Anayasada yer alan hak ve hürriyetlerin, devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmak, Türk devletinin ve cumhûriyetinin varlığını tehlikeye düşürmek, temel hak ve hürriyetleri yok etmek, devletin bir kişi veya zümre tarafından yönetilmesini veya sosyal bir sınıfın diğer sosyal sınıflar üzerinde egemenliğini sağlamak veya dil, ırk, din veya mezhep ayırımı yapmak veya sair herhangi bir yoldan bu kavram ve görüşlere dayanan bir devlet kurmak maksadıyla kötüye kullanılmış olması), bu hükmün dışındadır. Ancak bu halde yetkili makam, durumu hemen ve doğrudan doğruya Türkiye Büyük Millet Meclisine bildirmek zorundadır (mad. 83/2).
Türkiye Büyük Millet Meclisi üyesi hakkında, seçimden önce veya sonra verilmiş bir cezâ hükmünün yerine getirilmesi, üyelik sıfatının sona ermesine bırakılır, üyelik süresinde zaman aşımı işlenemez (mad. 83/3). Tekrar seçilen milletvekili hakkında soruşturma ve kovuşturma, meclisin yeniden dokunulmazlığını kaldırmasına bağlıdır (mad. 83/4). Türkiye Büyük Millet Meclisindeki siyâsî parti gruplarınca (Yasama Dokunulmazlığı) ile ilgili görüşme yapılamaz ve karar alınamaz (mad. 83/9).
Yasama Dokunulmazlığı mutlak (dâimî) ve geçici olmak üzere iki türlüdür. Mutlak dokunulmazlığa yasama sorumsuzluğu da denilir. Buna göre, milletvekilleri meclis çalışmaları sırasındaki oy ve sözlerinden hiçbir zaman sorumlu tutulamazlar. Bu dokunulmazlık milletvekilliği sona erdikten sonra da devâm eder. Geçici dokunulmazlık ise, milletvekillerini sâdece Milletvekili seçildikleri sürece koruyan, fakat milletvekilliği sıfatları sona erince kaldırılan bir dokunulmazlıktır. Anayasada belirtilen iki istisnâ dışında milletvekilleri işledikleri herhangi bir suç sebebiyle tutuklanamazlar ve sorguya çekilemezler. Onlar hakkında bu işlemler ancak dokunulmazlıkları kaldırılırsa mümkün olabilir.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.