Rehber | Kategoriler | Konular
YöN
Alm. Richtung, Seite (f), Fr. Sens, cöté (m), İng. Direction. Herhangi bir şeyin yüzlerinin baktığı taraf. Coğrafyada yön denilince kuzey, güney, doğu ve batı denilen dört yön hatıra gelir. Kısaca bunlara ana yönler de denir. Nakledilecek bir şeyin veya seyahat edecek bir kimsenin hedefine ulaşabilmesi, yönleri bilmekle mümkün olabilecektir. Havacılar, gemiciler, askerler ve turistler yön bulma işine çok ehemmiyet verirler.
Yön bulma usûlleri: En basit yön bulma aracı pusuladır (Bkz. Pusula). Pusula yatay durumda kalacak şekilde düzlem bir yüzey üzerine konur. İğnesinin hareketi duruncaya kadar beklenir. İğnenin beyaz veya renksiz ucu güneyi, tersi olan mavi ucu ise kuzeyi gösterir. İnsan önünü güneye çevirirse sağı batı, solu ise doğuyu gösterir. Arkasında kalan taraf da kuzeydir.
Haritaların yukarı kısmı dâima kuzeyi, aşağısı güneyi gösterir. Yüz haritaya çevrildiğinde sağı doğu, solu ise batı tarafı gösterir.
Pusulanın yokluğunda başka âletlerle de yönler bulunabilir. Bir yön tespit edilince diğer yönler kendiliğinden ortaya çıkar. Saatler de birer yön bulma âletidir. Gündüzün saatin akrebi güneşe doğru çevrilir. Bu işi tam olarak yapabilmek için bir ipin ucuna ağır bir kütle, meselâ demir parçası asarak ipin çekül doğrultusunda, yâni düşey durumda olması temin edilir. Saatin akrebi ipin gölgesi ile çakıştırılır. Saatin 12 işâreti ile bu gölgenin hâsıl ettiği açının açıortayı güneyi göstermektedir. İstanbul'da, bulunan bu yönden takriben 30° sola dönülürse kıble istikâmeti bulunmuş olur.
Güneşe bakarak da yönler kabaca tahmin edilebilir. Güneş doğudan doğar, batıdan batar. Sabah ile öğle arasında güneş doğu ile güney arasındadır. Meselâ saat 10.00 civârında yüzümüzü güneşe çevirdiğimizde yönümüz güneydoğudur. Öğleden sonra ise güneş güney ile batı arasında bulunur.
Geceleyin yıldızlar görülebiliyorsa kutup yıldızı yardımıyla da yönler bulunabilir. Kutup yıldızı tam kuzeyde bulunan ve diğer takım yıldızlardan parlak olan bir yıldızdır (Bkz. Kutup yıldızı). Küçük ayı takım yıldızlarının en uçta olanıdır. Yüzü kutup yıldızına çevirince ön tam kuzey, arka güney, sağ doğu, sol batı olur.
Şehirlerde yön bulmak daha kolaydır. Minârelerin şerefe kapıları kıbleye doğru yapılmıştır. Karıncalar da yuvalarının girişini kuzeyden esen rüzgarlardan korumak için güneye çevirmişlerdir. Aynı sebepten bâzı ağaçlar da güneye doğru eğik dururlar.
Bu usûllerin tamâmı yaklaşık yön bulmaya yarar. En hassas pusulaların dahi yön bulmada hatâsı mevcuttur. Yönleri tam bulabilmek için pusula iğnesinin sapma açısını hesaplamak lâzımdır. Sapma açısı yer ve zamana göre değişir. Sapma açısı hesaplanır ve tespit edilen yöne olan etkisi ilâve edilirse tam doğru yön bulunmuş olur. Câmilerin kıble istikâmeti böyle tespit edilir.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.