Rehber | Kategoriler | Konular
YöRüNGE
Alm. Kreisbahn, Bahn (f), Fr. Orbite (m), trajectoire (f), İng. Orbit, trajectory. Çekim merkezi etrâfında bir cismin çizdiği döner hat. Yörüngenin bir başka adı da mahrektir. Yörünge bir atom çekirdeği etrâfında bu atoma âit elektronların hareketlerini târif etmede kullanılabileceği gibi, güneş sistemine âit gezegenlerin güneş etrâfında dönme hattı olarak da bilinir. Dünyânın kendi etrâfında ve güneş etrâfında döndüğünü ilk söyleyen İslâm âlimleridir. Mîlâdi 1000 yıllarında astronomi âlimleri gezegenlerin yörüngeleri hakkında büyük inceleme ve açıklamalar yapmışlardır (Bkz. Astronomi). 1609 senesinde ise Kepler, batı âlemine, Dünyânın güneş etrâfında elips biçiminde bir yörünge üzerinde döndüğünü neden sonra kabul ettirebilmiştir. Atomlara âit elektronların çekirdek etrâfında muhtelif cins ve özelliklerde yörüngelerde döndüğünü Rutherford ve Bohr teori hâline getirerek îzâh etmişlerdir.
Yörünge bir merkeze göre dâire olabileceği gibi, merkezi kayık dâire veya elips de olabilir. Elips yörüngede iki odak noktası ile farklı çap vardır. Elipsteki bu iki farklı çapa elipsin büyük ve küçük ekseni denir. Elipsin büyük eksen orta noktasından odak noktasına mesâfesinin, büyük eksen yarısına oranı elipsin egzantrisitesi olarak târif edilir. Egzantrisitesi sıfır olan elips bir dâiredir. Egzantrisite 0 ile 1 arasında büyüdükçe elips yörünge basıklaşır. Egzantrisitesi bir olan elipse parabol denir.
Bir gök cisminin etrâfında dönen diğer bir gök cismi bir elips çiziyor ve sâbit gök cismi elipsin bir odağında yer alıyorsa elipsin odak noktasına en yakın noktasına ?perihelion?; en uzak noktasına da ?aphelion? denir. Dönen gök cisminin yörünge hızı perihelionda en büyük değerine ulaşır. Yörünge bir düzlem içinde yer alır. Dönen her gök cisminin bir yörünge düzlemi vardır. Dünyânın yörünge düzlemine ekliptik düzlemi denir. Diğer gezegenlerin yörünge düzlemlerinin uzaydaki konumu ekliptik düzlemiyle yaptığı açı ile târif edilir.
Uzay cisimlerinin bir merkez etrâfında yörünge hattında hareket edebilmeleri için büyük bir enerjiye ihtiyaçları vardır. Atom çekirdeği etrafında çeşitli kuantum seviyelerindeki elektronların da yörüngelerinde dönüşleri bir enerji iledir. Bu çok büyük görünmez enerjinin bu cisimlere ne zaman, ne şekilde, nasıl verildiği, Allahü teâlânın kudretine işâret eden sırlardan bir sırdır. İnsanlığın bu günkü fen bilgisi, henüz bunu anlayabilecek seviyede değildir.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.