Rehber | Kategoriler | Konular
TORPiDO
Alm. Torpedo (m), Fr. Torpille (f), İng. Torpedo. Taşıdığı patlayıcı maddenin infilâk etmesi sonucu su üstü ve denizaltı gemilerinin tahrip edilmelerini sağlayan kendinden tahrikli, muhtelif yönelme kontrollarına sâhip küçük bir denizaltıya benziyen su altı silâhı. Torpido denizaltından, su üstü gemisinden, hattâ helikopter ve uçaktan doğrudan veya kısa menzilli bir füzeyle atılabilir. Hedefe yaklaştığı veya çarptığı vakit taşıdığı patlayıcı madde infilâk eder. Gemi sacını yırtarak ve yangın çıkararak büyük hasar meydana getirir. Torpido hareketli bir mayındır.
Torpido prensip olarak denizaltıya benzer bir hidrodinamik yapıya sâhip olup, üç ana kısımdan meydana gelmiştir. Torpidonun burun kısmında patlayıcı madde ve bu patlayıcı maddeyi ateşleyebilecek cinsten akustik, ısı, manyetik veya mekanik tetik sistemi mevcuttur. Torpidonun orta kısmında tahrik sistemine enerji sağlayan alkol ve su hazneleri veya akümülatörler bulunur. Hemen bunların arkasında buhar türbini veya elektrik motoru yer alır. Torpidonun kuyruk kısmında torpidoya yatay ve dikey hareket kabiliyeti sağlayan jiroskop pusula sistemi ve bunun kumanda ettiği dümen sistemleri vardır. Torpidonun pervânesi bir gemi pervanesinden farksız olup, tahrik sistemi tarafından döndürülür.
Torpidolar yapı ve kullanma maksatlarına göre muhteliftir. Eski teknolojiyle yapılan torpidolar buhar kuvvetiyle tahrik edilmektedir. Bu tür torpidolar aynı zamanda bir tabanca mermisi gibi ilk yönlendirildiği doğrultuda giderler. Hedefi kaçırma ihtimâlleri fazladır. Elektrik motoruyla tahrikli ve akustik yönlendirme sistemlerini hâiz torpidolarsa hem uzun menzilli hem de hedefin çıkardığı gürültüye yöneldiği için hedefi yakalama imkânı büyüktür.
Torpidolar ne kadar modern olurlarsa olsunlar, hedeflerini vurmadıkça işe yaramaz ve batarak kaybolurlar. Bu bakımdan torpidolar atılmadan evvel hedef analizi yapan atış kontrol sistemlerinde hedefin cinsi, hızı, yönü, derinliği; deniz suyunun tuzluluğu, yoğunluğu, sıcaklığı, akıntısı ve torpidonun atıldığı gemi veya uçağın hızı, yönü, derinliği hassas bir şekilde tespit edilerek hesaplanır ve ilk değerler torpidoya bu hesaplardan çıkan neticelere göre verilir. Torpidoya verilen ilk değerler ilk hareket hızı, mesâfe, hız, açı ve derinliktir. Torpido tahrik sistemleri bu değerlere göre kendini ayarlayarak çalışır. Tel güdümlü torpidolarda bu değerler belli bir menzile kadar her an değiştirilebilir.
Torpidolar, umûmiyetle torpido kovanından havayla veya torpidonun kendi pervane gücüyle atılırlar. Su üstü gemilerinden havadan denize ve denizaltı gemilerinden denizden tekrar denize dönecek şekilde havaya atılan roketli, akustik, klâsik ve nükleer başlıklı torpidolar da vardır. Roketli torpidolarla menzil çok uzamış olur. Normal olarak torpido suya girdikten sonra en fazla 10 kilometre gider. Nükleer başlıklı torpidolarda bu menzil 60-70 kilometreyi bulur.
Torpidonun keşfi 1866 senesinde bir İngiliz mühendisi olan Robert Whitehead'e âittir. Bir mayına basınçlı hava sistemi koyarak yapılan bu tür torpidolar ilk olarak 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşında kullanılmış ve Batum'da bir Osmanlı Kruvazörü torpido ile batırılmıştı. 1904 senesindeyseJaponlar, Ruslara karşı açtıkları savaşta torpidoyu başarıyla kullandılar. Birinci Dünyâ Savaşında Alman denizaltılarının attıkları torpidolarla, toplam tonajı 1,5 milyon tonu aşan birçok İngiliz ticârî gemisi suların dibine gitti. Bu savaşta torpido ile batırılan İngiliz savaş gemilerinin sayısı altmışın üzerindedir. İkinci Dünyâ Savaşındaysa torpidoyla batırılan ticârî gemi tonajı 14 milyon tonu aşmıştır. Bu savaşta 200'den fazla da savaş gemisi aynı şekilde batmıştır. Amerikan denizaltılarının Pasifik Okyanusunda batırdıkları Japon gemilerinin toplam tonajı 5 milyon ton civârındadır.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.