Rehber | Kategoriler | Konular
KENNEDY, John Fitzgerald
ABD devlet adamlarından. 1917'de Massechusetts eyaletinin Brookline şehrinde doğdu. İrlanda asıllı, zengin ve Katolik bir âileye mensuptu. ABD'nin 35. ve en genç başkanıdır. Harward Üniversitesinden mezun oldu. İngiltere'nin 1930'lardaki dış siyâsetini inceleyen ve tenkid eden tezini İngiltere Niçin Uyudu (Why England Slept) ismiyle 1940 yılında kitap hâlinde yayınladı. Aynı zamanda dünya görüşlerini de açıklayan bu eseri ABD ve İngiltere'de en çok satılan kitaplardan birisi oldu.
1941'de Amerikan Donanmasına girerek İkinci Dünyâ Harbinde gösterdiği başarılardan dolayı madalya ile taltif edildi. 1945 yılında askerlikten ayrılarak bir müddet gazetecilik yaptıktan sonra politikaya atıldı. 1947'de Temsilciler Meclisine 1952'de de ABD Senatosuna üye seçildi. Politikada mûtedil bir liberal olarak isim yapan Kennedy, 1956'da başkan yardımcılığını az bir oy farkıyla kaybetti. Bu arada geçirdiği ameliyattan sonra yazdığı Cesaret Örneği Kişiler (Protiles in Couraga) isimli kitabıyla biyografi dalında Pulitzer edebiyat mükâfâtını aldı. Yeniden politikaya döndü ve 1960 yılında Demokratların adayı olarak Nixon'a karşı kırk üç yaşında Eisenhower'den başkanlık görevini devraldı.
Demokrat Partili ABD başkanlarının en dinamik ve faal şahsı olan Kennedy, çevresinde kuvvetli kimselerden ve teknokratlardan teşekkül eden bir ekip (brain trust) kurdu. İşsizlik sigortasını genişletip, sanâyiin az geliştiği bölgelere öncelik verdiği gibi uzay araştırmalarını büyük ölçüde destekledi. Çelik tröstleri ile giriştiği mücâdeleyi kazanarak tüketime dayalı ABD ekonomisinde bunu arttırıcı tedbirlerin alınmasını sağladı. ABD'nin teknik başarılarını gelişmekte olan ülkelere ileten, ancak siyâsî ve kültürel maksatları ön planda olan ?Barış Gönüllüleri? teşkilatını kurdu.
Kennedy'nin başkanlığı esnâsında yaptığı diğer önemli bir faaliyeti de ikinci sınıf insan muâmelesi gören siyâhîlerin insanca yaşamasını sağlayacak bir takım sosyal ve siyâsî haklara kavuşmasını temin edip ırk ayrımının saçma ve kânunsuz bir şey olduğunu ortaya koymuştur. Sâdece beyazların devam ettiği üniversitelere zencilerin de devamını sağladı. Bundan dolayı ortaya çıkan reaksiyona rağmen tavrını değiştirmedi.
Dışarıya karşı müessir bir politika izlemeye başlayan Kennedy, komünizmin Lâtin Amerika'da yayılmasını engellemek maksadıyla 13 Mart 1961'de ?Gelişme İttifâkı? (Alliance For Progress) denilen ve bu ülkelere iktisâdî kalkınmalarını sağlayıcı dış yardımı esas alan planın tatbikine geçerek 18 ülkeye 9 ay içinde 900 milyon dolar yardımda bulundu. Ancak aynı yılın Nisan ayında CIA'nın teşebbüsüyle Castro'yu devirmek için Küba'ya karşı girişilen Domuzlar Körfezi Harekâtı (Bay of Pigs) başarısızlıkla neticelenince, ABD hükümetinin prestiji sarsıldı. Kennedy sorumluluğu tamâmen kendi üzerine alarak şunları söylemiştir: ?Zaferin yüz tane babası vardır, fakat hezimet yetimdir.?
1962'de Sovyetlerin Küba'ya nükleer başlıklı füzeler yerleştirmesi hâdisesinin ABD kamuoyunda duyulması üzerine Kennedy, Hür Dünyaya gelecek herhangi bir füzenin Sovyetlerden gelmiş gibi kabul edileceğini açıklayarak sert tepki gösterdi. Küba'yı ablukaya alıp, bu ülkeye füze getiren Sovyet gemilerini ?Dönmezseniz batırırım.? diye tehdit etti. İki ülke arasında ortaya çıkan buhran, gemilerin geri dönüp Sovyetlerin Küba'daki, ABD'nin de Türkiye'deki demode olmuş Jüpiter füzelerini söküp, geri çekmeleri ile atlatıldı. Bundan böyle fevrî bir hareketle muhtemel bir harbin ortaya çıkışına mânî olmak için her iki ülke arasında antlaşma imzalandı. Temmuz 1963'te toplanan Moskova Konferansında nükleer silah deneylerinin su altında, atmosferde ve uzayda yapılması yasaklandı. Kennedy bunu, ?barışa doğru bir adım? olarak değerlendirmekteydi. Bu arada da buhran zamanlarında yanlış anlamalara mâni olmak maksadıyla Washington-Moskova arasında ilgililerin hemen temasını mümkün kılan özel bir ?Kırmızı telefon? hattı da kuruldu.
Kennedy'in başkanlığı devrinde pekçok devlette görülen Sovyet baskısı, emperyalizmi ve çıkarılan karışıklıklar, Doğu Berlin'de inşâ edilen ?Utanç Duvarı? gibi problemler, dünyâ siyâset gündemindeydi. Görevine başladığı zaman Viet-Cong'un faaliyetleriyle Güney Vietnam'da durumun giderek kötüleşmesi neticesinde, askerlerin Vietnam'a ordu gönderilmesi, Dışişleri Bakanlığının ise bunun tehlikeli olup, Vietnam'da Fransa'nın durumuna düşülebileceğini belirtmesi üzerine buradaki ABD askerî müşâvirlerinin sayısını artırmaya başladı. Ancak özellikle kendisinden sonra mesele giderek daha da büyüdü.
22 Aralık 1963'te Texas'ın Dallas şehrinde politik bir seyâhatı sırasında, başkanlığının üçüncü yılında öldürüldü. ABD'nin suikast neticesinde öldürülen dördüncü başkanı oldu. Washington'a getirilen cenâzesi askerî törenle defnedildi. Hâdisenin vuku bulduğu gün bir zamanlar Sovyetlere kaçıp sonra geri dönen ve kâtil diye suçlanan Lee Harvey Oswald, gece klübü sâhibi Jack Ruby tarafından öldürüldü. Ruby'in de hapisteyken ölmesi üzerine suikast hâdisesi karanlıkta kaldı.
Kennedy'nin politik felsefesi: ?İnsanlığın ortak düşmanı olan ve insanları insanca yaşamaktan mahrum eden diktatörlüğe, komünizme, fakirliğe, hastalığa ve savaşa karşı durmak?tır. Devletle vatandaş arasındaki ilişkide ise halkını: ?Kendileri için ülkelerinin ne yaptığını araştırmaya değil, kendilerinin ülkeleri için ne yapacağını düşünmeye? dâvet etmiştir. Kennedy'nin Batı Berlin'i ziyâreti sırasında batı-doğu arasındaki utanç duvarı karşısında kendi soyunun ABD'ye Berlin'den geldiğini; ?Ben de bir Berlin'liyim? sözü ile bildirmiştir. Bu sözün, hür dünyânın Sovyetlerin baskı tehditlerine karşı durmasındaki önemi büyüktür.
Kennedy'nin dilimize çevrilen eserleri: Cesaret ve Fazilet Mücadelesi (1963), Başkan Kennedy'nin Nutukları, Hürriyet için, Harb Silahları Bizi Yok Etmeden Yok Edilmelidir (1961), Sulhu Arzu Ediyoruz Fakat Boyun Eğmiyeceğiz (1961), Amerika'nın Aradığı Barış (1963), Küba Karantinası (1962), Tek Bir Milletin veya Sistemin Değil, İnsanlığın Dünya Çapında Zaferi (1963), Nükleer Deneme Yasağı Anlaşması ve Amerikanın Görüşü (1963).
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.