Rehber | Kategoriler | Konular
ESTER
Alm. Ester m, Fr. Esther m, İng. Ester. RCOOR1 genel formülü ile gösterilen organik bileşikler sınıfı. R ve R1 alkil gruplarını temsil eder. Çok meşhur olan elde edilmesi, asitlere alkollerin etki ettirilmesiyledir:
RCOOH + HOR1 ® RCOOR1 + H2O
asit alkol ester su
Esterlerin adlandırılması, karboksilli asitlerin tuzlarının adlandırılması gibidir. HCOOCH3, formik asit ile metil alkolden elde edilir ve adı metil formiyattır.
CH3 COOC2H5 = Etil asetat, C2H5COOC3H7 = Propil propiyanat
Ester elde etme işlemine esterleşme veya esterifikasyon denir. Metil ve etil esterler sıvıdır. Kaynama noktası elde edildiği asidin kaynama noktasından daha düşüktür. Kezâ katı asitlerin esterlerinin erime noktası asitlerinin erime noktasından daha düşüktür. Molekül ağırlıkları düşük olan esterler suda çözünmezler.
Kullanılışı: Molekül ağırlığı küçük olan etilasetat, butil asetat gibi esterler, bilhassa selüloz türevlerine dayalı verniklerin çözücüsü olarak kullanılır. Bâzan büyük moleküllü esterler plastik reçinelerine yumuşaklık veya sertlik vermek için kullanılır. Gerçek plastikler, meselâ selüloz asetat, alkit reçineleri, polivinil asetat, lukit ve sentetik tekstil fiber dakron, esterdirler. Hayvansal ve bitkisel yağlar, uzun zincirli yağ asitlerinin gliserin ile meydana getirdikleri esterlerdir. Meselâ oleik asidin gliserin esteri = gliserin trioleat (C17 H33 COO)3 C3H5 zeytin, çiçek ve balık yağlarında bulunur.
Esterler alkali çözeltisinde hidroliz olarak asidin tuzuna ve alkole dönüşür. Bir ester olan yağ, NaOH ile reaksiyona sokulursa, sabun ve gliserin elde edilir:
Uçucu esterler sıvı olup, güzel kokuludur. Bir çok çiçek ve meyvelerin lezzeti, hoş kokusu, esterlerden ileri gelmektedir. İsobutilasetat muzda, metilbutirat elmada, etilbutirat ananasta ve ısoamilbutirat armutta bulunur. Bunların kokuları bu esterlerden dolayıdır. Esterlerin karışımları ile ahududu, çilek, kiraz ve elma gibi sun'î meyve lezzetleri elde edilir. Bu esterler çeşitli metotlarla bâzı maddelere emdirilir ve ekşilik vermek için uygun bir organik asit ilâve edilir. Isoamil asetat muz kokusunda olduğu için, muz yağı da denir ve vernik çözücüsü olarak da kullanılır. Alkollerin anorganik asitlerle verdiği bileşiklere de ester denir. Trinitro gliserin (dinamit) bir esterdir. Gliserin trinitrat da denilen bu madde nitrat asidi ile gliserinden elde edilir. Nitrik asit ile izoamil alkolden elde edilen isoamil nitrik kan basıncını düşürmek ve göğüs ağrısı nöbetlerini hafifletmek için kullanılır.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.