Rehber | Kategoriler | Konular
DARPHaNE
Alm. Münze, Münztätte (f.), Fr. l'hotel (m) de la monnaie, İng. Mint. Genellikle mâdenî para basılan yer. Darphânenin târihi eskilere dayanmaktadır. İlk darphânenin basit usûlde M.Ö. 640-630'larda Lidyalılar tarafından kullanıldığı sanılmaktadır. Abbâsîler devrinde, tâcir ve sarraflar, değerli mâdenleri halktan râyice göre satın alarak darphânede para olarak bastırabiliyorlardı. Osmanlı Devletinde ilk para baskısı Osman Gâzi zamânında yapıldı. Selçuklular döneminde olduğu gibi Osmanlı Türklerinin de birçok yerlerde, özellikle altın, gümüş ve bakır mâdenlerinin bulunduğu civarlarda darphâneleri bulunmaktaydı. 1453 yılında İstanbul'un fethiyle birlikte Fâtih Sultan Mehmed, para ve pul için ayrı ayrı darphâneler kurdurmuştu. Pul basılan yere ?Pul Darphânesi? denirdi.
Osmanlı Devletinde, 1843 yılına kadar birçok şehirlerde para bastırılırken, darbedilen paraların ve meskûkâtın (sikkelerin) darp ve îmâli bu târihten sonra İstanbul darphânesinde yapılmaya başlanmıştır. İlk darphânenin yeri, Bâyezîd civârında, bugün de mevcut olan ?Simkeşhâne Han? da bulunmaktaydı. Darphâneyi sevk ve idârede işin başında bulunanlara ?Darphâne Emini? denilmiştir. Daha sonraları darphâne ismi ?Darphâne-i Âmire? olarak değiştirilmiş, müdürlerine de, ?Meskûkât-ı Şâhâne Müdürü? denmeye başlanmıştır. Birinci Mahmud zamânında Darphâne Emininin ismi ?Darphâne Nâzırı? olarak değiştirilmiş; Tanzimâta kadar bu adla devâm etmiştir. 1922'den sonra âmire ünvânı ?Darphâne-i Millî? olarak değiştirilmiş, müdürleri de Darphâne-i Millî Müdürü olmuştur.
1789'da darphâne tâmir edilerek makinaları yenilendi. Tanzimâttan sonra Darphâne, müdürlük olarak Mâliye Nâzırlığına bağlandı. 1842 târihine kadar çekiçle dövme sûretiyle yapılan para basım işlemi, çıkartılan bir kararnâmeyle sarkaç usûlüne, 1853'te pres, 1911'den sonra ise makina presi usûlüne geçildi. Sultan Abdülazîz Han devrinde yapılan Darphâne binâsı Cumhuriyet döneminde de kullanılmaya devâm edildi. 1932 senesinde çıkartılan bir kânunla bugünkü şekilde bir düzenleme getirildi. Hâlen Mâliye Bakanlığına bağlı olarak Darphâne ve Damga Matbaası Müdürlüğü olarak para basmanın dışında altın ve gümüş külçe ve bu mâdenlerden yapılmış ziynet eşyâsının vs. damgalanma işlerini de yapmaktadır. Darphâne, 1967'de Beşiktaş'ta yapılan bugünkü binâsına taşındı. Bahçelievler-Yenibosna semtinde Darphane için Modern ve büyük bir binâ yapılmaktadır (1992). 1984'te Hazîne ve Dış Ticâret Müsteşarlığına bağlı ayrı bir bütçeye sâhip kuruluş hâline getirildi.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.