Rehber | Kategoriler | Konular
TEKSiR
Alm. Vervielfältigung (f), Fr. Multiplication; reproduction; polycopie (f), İng. Multiplication reproduction. Bir belgeyi çoğaltma işlemi. Teksir için belgenin orijinali veya orijinal yardımıyla elde edilen bir aracı (negatif) kullanılır. Bu işlem, teksir makinalarında gerçekleştirilir. Teksir; işletmelerde, okullarda, endüstride ve diğer alanlarda çok yaygın olarak kullanılan bir çoğaltma usûlüdür. Başlıca ispirtolu, mumlu kâğıtlı ve ofset olmak üzere üç çeşit teksir makinası vardır.
İspirtolu teksir makinaları: En çok kullanılan ve en eski teksir âletlerindendir. Çoğaltılacak esas nüsha, altına alkol emici yağlı karbonu hâiz bir kopye kâğıdı konulan kuşe kâğıda daktilo veya elle yazılıp çizilerek elde edilir. Bu şekilde kuşe kâğıdın arkasına kopye kâğıdı yardımıyla çıkarılan negatif kopye, teksir makinasının tamburuna takılır. Tambur döndürüldükçe alkolle ıslatılmış keçeler vâsıtasıyla nemlendirilen negatif kopye teksir kâğıdı üzerine bastırılarak pozitif bir iz elde edilir. Bu şekilde tamburun her döndürülüşünde teksir kâğıdı üzerine orijinal metin geçirilmiş olur. İspirtolu teksir makinalarında dakikada 100-120 kopyelik bir hızla 300-400 nüsha basılabilir.
Mumlu kâğıtlı teksir makinaları: Burada mürekkep geçiren pelür cinsi veya lifli yapıdaki bir kâğıda mürekkep geçirmeyen bir dolgu maddesi (parafin veya selüloz nitrat) emdirilerek elde edilen özel bir kâğıt kullanılır. Mumlu kâğıt denilen bu kâğıt üzerine metin özel bir çelik kalem kullanılarak elle veya şeridi çıkarılmış bir daktilo makinesiyle yazılır. Yazı yazılan veya çizilen kısımlarda dolgu maddesinin açılmasıyla mumlu kağıt bu kısımlardan mürekkebi geçirebilir. Teksir makinasının mürekkep verici merdânesine tespit edilen mumlu kâğıt, döndürülen merdanenin altına verilen teksir kâğıtları üzerine temas ettirilerek baskı yapılır. Mumlu kâğıdın deliklerinden geçen mürekkep vâsıtasıyla, metin, teksir kâğıtlarının üzerine geçirilir. Bu usûlle 1000 ile 10.000 nüsha teksir elde edilebilir. Mumlu kâğıt kullanıldıktan sonra saklanıp ömrü bitinceye kadar ilerde tekrar kullanılabilir.
Ofset bora teksir makineleri: Bunlar baskı makineleri sınıfına girerler. Baskı işleminde kullanılan baskı levhaları, kağıttan, ince alüminyumdan veya çinkodan yapılır. Basılacak metin yazı makinesiyle, fotoğrafla, elle çizilerek veya kserokopiyle (elektrostatik metodla) levhalara geçirilir. Baskı levhaları ofset makinasının merdânesi üzerine yerleştirilir. Bir silindir vâsıtasıyla baskı levhası, yağlı mürekkep kullanılarak metin yazıları dışında su ile ıslatılır. Islak levhadaki metin diğer silindirler yardımıyla tekrar mürekkeplendirilir. Sonra baskı levhaları vâsıtasıyla lastik kaplı bir silindire negatif bir görüntü çıkarılır. Merdaneler vâsıtasıyla bu silindire bastırılan kâğıt üzerine pozitif bir görüntü basılır. Ofset makinaları saatte 9000 kopya yapabilir. Kâğıt baskı levhalarda 25.000, alüminyum metal olanlarda ise 50.000 nüshaya kadar baskı gerçekleştirilebilir.
Bunların dışında metinleri fotokopi yoluyla da çoğaltmak mümkündür. İlk fotokopi makineleri fotoğraf çekme, banyo ve tespit yoluyla çalışıyordu. Bâzı fotokopi makineleri termokopi yoluyla çalışır. Bu makineler koyu renklerin daha çok ısı soğutma esâsına dayanarak bir yüzü 80°C'ye kadar ısıtılınca siyaha dönüşen, ısıya karşı hassas bir madde kaplı özel bir kâğıda kopya çıkarırlar. Bugün en yaygın kullanılan fotokopi makineleri elektrostatik esâsa dayalı olanlarıdır.
Elektrostatik esasa dayalı olan fotokopi makineleriyle tamburu üzerine ışık karşısında iletken olma özelliğine sâhip selenyum maddesi kaplanmıştır. Tambur üzerinde demir tozuyla karışmış karbontozu veya tonertozu elektrostatik esasa göre görüntü teşkil eder. Tanburdan kâğıda basılarak kopya edilen görüntü ısıtılarak sâbitleştirilir. (Bkz. Fotokopi)
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.