Rehber | Kategoriler | Konular
PöN SAVAşLARI
Alm. Punische Kriege (m.pl.), Fr. Guerres (f.pl.) Puniques, İng. Punic wars. İlkçağda Romalılarla Kartacalılar arasındaki savaşlara verilen ad. Üç Pön Savaşından birincisi M.Ö.264-241, ikincisi M.Ö. 218-201, üçüncüsü M.Ö. 149-146 târihleri arasında meydana geldi. Pön Savaşlarının sebebi; Romalılarla Kartacalıların Batı Akdeniz'deki hâkimiyet kurma mücâdelesidir.
Birinci Pön Savaşı: Batı Sicilya'ya hâkim olan Kartacalıların, Sicilya Adasının doğusuna da hâkim olmak istemeleriyle başladı. M.Ö. 264 yılında Messina şehrindeki koloniler ve boğaz üstündeki haklar sebebiyle başlayan savaşlar, iki tarafın da donanma ve deniz kuvvetleri arasında 241 yılına kadar devâm etti. Romalıların bütün Sicilya'ya hakim olmalarıyla netîcelendi. Savaş sonrasında, 241 yılında yapılan antlaşmayla Kartacalılar, Romalılara Sicilya, Agates, Lipari adalarını ve 3200 altın tazminat vermeyi kabul etti.
İkinci Pön Savaşı: İspanya'nın Saguntum şehrinin Kartacalılar tarafından M.Ö.219 yılında kuşatılmasıyla çıktı. Romalılar, Kartacalılara 218 yılında savaş açtı. Annibal kumandasındaki 50.000 piyâde, 30.000 süvari ve 37 filden meydana gelen Kartaca ordusu, Roma Seferine çıkıp, 217 yılında Po Ovasında Romalıları üst üste yenerek, zaferler kazandı. Annibal, Appeninler'i aşarak Roma'ya kadar ilerledi. Roma'yı almaktan vazgeçip, güneye inerek, Romalıları sıkıştırmaya başladı. Fakat zamanla Annibal'ın ordusuna yapılan Roma saldırıları netîcesinde, Kartacalıların ikmâl yolu kesildi.Romalılar, İspanya'ya hâkim oldular. Kartacalılar, müdâfaaya geçtiler. Annibal, Kartaca'yı korumak için Güney İtalya'dan ayrıldı, 202 yılında Zama'da Romalılara yenilip, Anadolu'ya kaçtı. Kartacalılar, İkinci Pön Savaşında yenilgiyi kabul etmeleriyle antlaşma yapıldı (M.Ö. 201). Antlaşmayla; Kartacalılar, Afrika dışındaki toprakları Romalılara bırakmayı, elli yıl vergi vermeyi ve Roma'dan izinsiz savaşa girmemeyi kabûl ettiler.
Üçüncü Pön Savaşı: Kartaca'nın iktisadî üstünlüğü Romalıları tedirgin ediyordu. Romalılar, Afrika'daki Berberî Numidya Krallığını Kartacalılara karşı kışkırtması netîcesinde bu krallık Kartaca'ya savaş açtı. Kartacalılar da, hükümrânlık hakkıyla Numidya'ya; Romalılar da 201 antlaşmasına uyulmadığı bahânesiyle 149 yılında Kartaca'ya savaş îlân etti. Roma ordusu, Afrika'ya çıkartma yaparak, Kartaca'ya karşı taarruza geçti. Kartacalılar yenildiler. M.Ö. 146 yılında Kartaca şehri, Romalılar tarafından bütünüyle tahrip edilip, şehir tarla hâline getirilerek sürüldü. Kartacalılar topraklarının bir kısmını, Romalıların müttefiki Numidya Krallığına verdi. Üçüncü Pön Savaşı netîcesinde, Romalılar, Afrika eyâletini kurdular.
Pön Savaşları; Kartaca'nın yok edilip, Romalıların Batı Akdeniz'e hâkim olmaları yanında askerî, îdârî, sosyal alanlarda ve toprak hukûkunda değişmelere de sebep oldu. Kumandanların otoritesi ve derebeylik kuvvetlendi. Askerî ihtiyâçlar için vergi toplanmaya başlanıldı. Meclislerin yerine senato kuvvetlendi. Küçük toprak sâhiplerinin elinden toprakların alınması veya kirâlanması yoluna gidildi. Savaşlar sebebiyle nüfus azaldığından işlenmeyen arâzi alanı arttı.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.