Rehber | Kategoriler | Konular
PERVaNE
Alm. 1. Propeller (m), 2. Nachtschmetterling (m), Fr. 1. Hélice (f) 2. Noctuelle (f), İng. 1. Propeller 2. Moth. Bir eksene dikey olarak bağlanan iki veya daha çok kanattan ibâret, içinde bulunduğu akışkana (hava veya sıvı) itme veya çekme hareketi veren âlet. Geceleri ışık etrafında dönen kelebeklere de pervâne denir. Büyük ve Türkiye Selçuklularında, İlhanlılarda dirliklerle (has, zeamet, tımar) ilgili fermana da pervâne adı verilirdi.
Pervâneler dönen bir milin göbeğinde bağlantılıdırlar. Mil dönünce pervâneler de döner. Kanatlar katı olmayan akışkana gerekli hareketi verebilmesi için değişik şekillerde eğik olarak yapılır. Deniz araçlarında kullanılanlar kısa ve geniş, uçaklardakiler ise uzun ve dardır. Pervâneye gerekli hareket verildikten sonra dönmesiyle meydana getirdiği enerji, içinde bulunduğu akışkanı (suyu, havayı) harekete geçirir. Bu hareketten doğan enerji, su üzerindeki pervâneli deniz aracını hareket ettirir. Uçaklardaki pervânenin hâsıl ettiği enerji ise bu vâsıtayı havalandırır ve havada uçurur. Vâsıtaya önden bağlanan pervâne çekici, arkadan bağlanmışsa itici vazife görür.
Kullanıldığı yerler değişik olan pervânelerin çap ve biçimleri, gördüğü hizmete göre hesap edilir. Bilhassa uçağın belli bir hıza ulaştıktan sonra kalkabilmesi ve havada süratle yol alabilmesi için kullanılacak pervânenin çap ve biçiminin çok iyi hesap edilmesi gerekir. Bu hesaplamada pervânenin çapı, kanatların faydalı yüzeyiyle bütün yüzeyi arasındaki oran gibi hususlar dikkate alınır. Gemi pervâneleri bronz, dökme demirden, bâzan da çelikten, uçaklarda kullanılanlar ise tahta, mâden alaşımı veya çelikten yapılır.
On sekizinci asırda pervâne kullanma fikri doğmuş ve 1776'da Bushuell yaptığı denizaltıda iki pervâne kullanmıştır. Üzerinde yapılan devamlı çalışmalar sonucunda pervâneler, 1840 yıllarında gemilerde kullanılmaya başlandı. Zamanla çarkların yerini alan pervâneler bilhassa dalgalı denizde çarktan daha faydalı olmaktaydı. Augustin Normand adındaki bir Fransız, yaptığı çok kanatlı bir pervâneyle saatte yirmi kilometreye yakın bir hız sağladı. Bundan sonra pervâneler bütün motorlu ve buharlı deniz vâsıtalarında kullanılmaya başlandı. Gemilerde, teknelerde yaygın olarak kullanılan pervâneler, 20. asırda insanların havada uçmasını sağlayan en önemli unsur oldu. Zamânımızda da bâzı uçaklarda hâlâ pervâne kullanılmakta, helikopterdekilerse, aracın her yöne hareketiyle havada dengesini sağlamaktadır.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.