MERKüR

Alm. Merkur (m), Fr. Mercure (m), İng. Mercury.

Kütlesi 3,3x1023 kg

Hacmi 5,95x1019 m3

Özgül ağırlığı 5,5 gr/cm3

Çapı 4,870 km

Yüzey çekim kuvveti 3,7 m/s2

Kaçma hızı 4,6 km/s

Ortalama yörünge hızı 48 km/s

Güneşten ortalama mesâfesi 58 milyon km

Güneşe en yakın mesâfesi 46,5 milyon km

Güneşe en uzak mesâfesi 229,4 milyon km

Dünyaya en yakın mesâfesi 79,8 milyon km

Eksenel dönme periyodu 58,65 dünya günü

Gün ortasında yüzey sıcaklığı 343°C

Uydu sayısı Yok

Güneşe en yakın ve güneş sisteminin en küçük gezegenidir. Güneş etrâfında elips biçiminde bir yörüngede döner. Diğer gezegenler gibi Merkür de güneşten gelen ışınları yansıtır. Venüs, Mars ve Jüpiterden sonra dünyâdan en parlak gözüken gezegendir. Merkür, Utarit olarak da isimlendirilir. Bilim adamları Merkür'ün de diğer gezegenlerle yaklaşık aynı özgül ağırlığa sâhip olduğu için, aynı anda meydana geldiğini savunurlar.

Merkür, katı küre biçiminde olup, çapı 4870 km ile dünyânın çapından 2/5 (beşte iki) kat daha büyüktür. Özgül ağırlığı dünyânınkine eşittir. Çekim kuvveti dünyâ çekim kuvvetinin % 38'i kadardır. Dünyâda 45 kg gelen bir ağırlık Merkürde 17 kg dır.

1974 senesine kadar Merkür hakkında bilgiler, yalnız teleskop ve radar görüntülerinden çıkarılmıştır. 29 Mart 1974 târihinde Merkür'ün 740 km yakınından geçerek yörüngeye oturan Amerikan uzay aracı Mariner 10, dünyâya resimler hâlinde binlerce bilgi göndermiştir. Mariner, 21 Eylül 1974'te ikinci tur, 16 Mart 1975'te üçüncü turunu yapmıştır. Üçüncü turda Merkür'ün 310 km yakınından geçmiştir.

Merkür, güneş etrâfında her 88 dünyâ gününde bir defâ, kendi ekseni etrafında da her 59 dünyâ gününde bir defâ döner. Güneş etrâfındaki yörüngesinin güneşe en yakın olduğu mesâfe 46,5 milyon km'dir. Merkür bu yörüngede, güneşe en yakınken 56 km/sn hızla, en uzakken ise 39 km/sn hızla hareket eder. Merkür, kendi etrâfında bir defâ dönerken yörüngesinin de 2/3 (üçte ikisi) ünü kateder

Mariner 10 sâyesinde, Merkür'ün atmosferi hakkında da bilgiler edinildi. Merkürde atmosfer vardır. Bu atmosfer dünyâ atmosferinin milyonda biri yoğunluğuna sâhiptir. Atmosferde çoğu helyum olmak üzere argon, neon gazları mevcuttur. Merkür'ün atmosferi, Merkür'den 485 km uzaklığa ulaşmaktadır. Zaman zaman helyumun bir akıntı şeklinde güneşe doğru aktığı olur. Merkür'ün atmosferinde oksijen, karbondioksit, azot olmadığı kesinleşmiştir. Atmosfer basıncı gezegen yüzeyinde bir milibardır. Dünyâ atmosfer basıncı ise deniz seviyesinde 1000 milibardır.

Merkür'ün kabuğu ile ilgili Mariner 10'un gönderdiği bilgilerden gündüz ve gece sıcaklıkları 425°C ile - 175°C arasında değişir. Diğer gezegenlerde hararet farkı bu kadar değildir. Merkür kabuğunda da, ay kabuğunda olduğu gibi kraterler, tabanı geniş çukurlar, faylar ve sıradağlar mevcuttur. En büyük krater, 350 km çapındadır ve kuzey kutbunda yer alır. Merkür'ün 30° kuzey 195° batı derecelerinde yer alan ?Coloris? adlı düzlük, gezegenin güneşe en yakın noktasına geldiği vakit, güneşe bakan yüzünde yer alır. Yaklaşma esnâsında bu bölge çok ısınır. Colaris dâire biçiminde ve çapı 1350 km'dir. Dâirenin dışı dalgalar hâlinde 5-10 km genişliğinde ve 1,5 km yüksekliğinde dağlarla çevrilidir. Bu yapının, gezegenin mağmasından çıkarak, güneşe yaklaşma ânında eriyerek yayılması ile meydana gelebileceği sanılmaktadır.

Merkür'ün özgül ağırlığı dünyânınkine hemen hemen eşit olduğu için, çekirdek yapısının demir olduğu tahmin edilmektedir.

Mariner 10'un gönderdiği radyo dalgalarından elde edilen bilgilere göre, Merkür, sahasının % 1'i şiddetinde bir manyetik sahaya sâhiptir. Merkür'ün manyetik sahası zayıf olduğundan, güneş rüzgârlarının (solar wind) etkisinde kalır. Merkür'de manyetik saha şiddeti; kutuplarında 350 gamma, ekvatorunda ise 700 gamma değerindedir. Halbuki dünyânın manyetik saha örtüsünün ortalama şiddeti 30.000 gammadır. Manyetik saha şiddeti, eksenel dönüş hızı ile orantılı olarak artar. Demir kütle etrâfında dönen bir cisimde, dinamo gibi manyetik saha ürer. Merkür'de de demir bir çekirdek olmasına rağmen, dönüş hızı az olduğundan manyetik sahası da zayıf olmaktadır.

Manyetik saha hakkında edinilen bu bilgilerden sonra, Newton'un gezegenlerin yörüngelerinde hareketlerini sınırlayan çekim prensibi, yerini Einstein'ın 1915 senesinde ortaya attığı kütlelerin manyetik sahası teorisine bıraktı. 1967'de Lincoln laboratuvarında radar yayını ile yapılan deneyde, radar elektromanyetik mikrodalgasının Merkür'e gidip çarparak, dünyâya geri dönerken, güneş hizâsından geçmesi esnâsında, güneşin manyetik sahası etkisiyle büküldüğü ispatlandı.

ÜYE İŞLEMLERİ

MERKüR

Konular

İhya.org

Namaz Vakitleri