Rehber | Kategoriler | Konular
MERSiNBALIğI (Acipenser sturio)
Alm. Stör, Fr. Esturgeon (m), İng. Sturgeon. Familyası: Mersinbalığıgiller (Acipenseridae). Yaşadığı yerler: Kuzey yarımküresinin ılıman denizlerinde, yurdumuzda Karadeniz'de yaşar. Üreme mevsimlerinde nehir ve ırmakların içlerine sokulur. Ömrü: 30 yıl kadar. Özellikleri: Kıkırdaksı iskeletli ve kalın derili, dişsiz bir balık. Sırtında beş sıra kemiksi düğmeler bulunur. Havyarı meşhurdur. Büyük olan hava keselerinden balık zamkı yapılır. Çeşitleri: Mersinbalıklarının tespit edilen 23 kadar türü vardır. Bunun 6 çeşidi Karadeniz'de yaşar. Çokabalığı, mersinbalığı, mersinmorinası meşhurlarıdır.
Kuzey yarımküresinin ılıman denizlerinde yaşayan, köpek balıkları gibi kıkırdak iskeletli bir balık. Havyarı pek kıymetli olup, dünyâda bu husûsiyetiyle şöhret bulmuştur. Boyu 6 m'yi bulanlar vardır. Buna rağmen avlananların boyu umûmiyetle 2 m'yi geçmez. Ağırlıkları 300-400 kg'dan, çeşitlerine göre 1500 kg'ı bulanları da vardır. Sırt ve yanları esmer-yeşil, esmer-mavi veya boz, karın kısmı ise kirli sarı renktedir. Mersinbalıklarının uzun vücudu beş köşeli gibidir. Baştan kuyruğa kadar uzanan bu köşeler üzerinde istiridyeyi andıran kemiksi düğmeler sıralanmıştır. Vücudun sırt tarafı pulludur. Derisi kalındır. Kafası öne doğru sivrilerek son bulur. Ağzı kafasının alt tarafında yarım ay biçiminde olup, dişsizdir. Solungaç kapakları bulunur. Çenesinde, dört adet etli kısa bıyığı vardır. Yüzgeçleri gelişmemiştir, kuyrukları ise eşit olmayan iki kanat şeklinde çatallaşmış vaziyettedir. Çift veya küçük gruplar hâlinde gezerler.
Çoğunlukla et ile beslenen mersinbalıkları; denizde uskumru ve ringa balıkları, tatlı sularda ise yılanbalıkları ve alabalıklarla beslenirler. Balık bulamadıkları zaman sivri burunları ile dipteki kumları ve çamurları eşeleyerek buldukları kurtları ve omurgasız hayvanları yedikleri gibi su diplerindeki otlardan da istifâde ederler.
Denizlerde yaşamalarına rağmen, üreme mevsimlerinde nehirlere (tatlı sulara) giderler. Üreme mevsimleri mayıs ayıdır. Bu sebeple ilkbaharda denizlerden nehirlere doğru göç ederler. Bir dişi mersinbalığı, çapı 2 mm kadar olan yumurtalarından milyonlarcasını nehirlerin tatlı sularına bırakır. Bu yumurtalar, üzerlerindeki mevcut bir yapıştırıcı madde sâyesinde birbirlerine ve suyun içindeki cisimlere yapışırlar. Yumurtalardan ortalama bir hafta sonra yavrular çıkar. Ömrünün ilk iki-üç senesini nehirlerde geçiren yavru mersinbalığı, daha sonra denizlere döner. 7-13 yaşlarına gelince de erginleşirler. Yumurtlamak için iki senede bir tatlı sulara dönerler.
Mersinbalığının avlanma mevsimi, yumurtlamak için nehirlere döndüğü zamandır. Çünkü yumurtalarından gıdâ değeri yüksek olan havyar elde edilir. Mersinbalığı havyarı ?siyah havyar? olarak dünyâda şöhret bulmuştur. Eti de yendiği gibi ayrıca hava keselerinden sanâyide yapıştırıcı olarak kullanılan ?ihtiyokol? maddesi çıkarılır. Havyarı sebebiyle, nehir ağızlarında avlananlar açık denizlerde avlananlardan daha makbuldür. Üreme mevsiminde, Mersin morinasının ağırlığının yaklaşık dörtte birini yumurtaları teşkil eder.
Av için en çok, dalyan ve kalkan ağı kullanılır. Ağa girmiş mersinbalığı kıpırdamaz. Fakat sudan çıkarılır çıkarılmaz hareket etmeye başlar. Sert kuyruk darbeleriyle en kuvvetli ağları yırtar, kırar, döker. Bu sebepten dolayı sudan çıkarılmadan önce ağzından ve solungaçlarından bir ip geçirilerek düğümlenir ve bu da bükülerek kuyruğuna bağlanır. Kuyruk hareketleri ve darbeleri bu sûretle engellenmiş olur. Bir mersinbalığı, serin havalarda karada 50 saat kadar canlı kalabilir.
Eskiden çok yaygın olan mersinbalığı özellikle havyarı için avlandığından zamânımızda çok azalmış, hattâ bâzı türleri yok olmuştur. Karadeniz ve Hazar Denizindekiler dünyâca en meşhur olanıdır. Türkiye'de Kızılırmak, Yeşilırmak ve Sakarya nehirlerinin ağız kısımlarında avlanır. Bu ırmakların 4 km kadar içlerine girerler.
Mersinbalıkları familyasının yaşayan 23 kadar türünün bâzıları yalnız göl ve nehirlerde, bir kısmı da denizlerde yaşar.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.