Rehber | Kategoriler | Konular
LiSaNüDDiN iBNiHATiB
İspanya'da yetişen meşhur Müslüman tabip ve târihçi. İsmi, Muhammed bin Abdullah bin Saîd, künyesi Ebû Abdullah, lakabı Lisânüddîn'dir. 1313 (H.713) senesinde Gırnata yakınlarındaki Lûşe kasabasında doğdu. 1374 (H.776) senesinde Fas'ta zindanda öldürüldü.
Lisânüddîn ibni Hatîb, Sûriye'den Endülüs'e hicret eden ve Veziroğulları diye meşhûr olan bir âiledendir. Gırnata'da yetişti. Kur'ân-ı kerîm'i, hat muallimi Sâlih Ebû Abdullah bin mevlâ'dan okudu. Ebü'l-Hasan Kaycâtî'den Arapça öğrendi. Zamânında Endülüs'ün en büyük nahiv âlimi olan Ebû Abdullah bin el-Cahhâr el-Bîrî'den fıkıh ve tefsîr dersleri aldı. Ebû Zekeriyyâ Yahyâ bin Hüzeyl'den tıp ilmini öğrendi. Devrinin önde gelen âlimlerinin ders ve sohbetlerine katıldı.
O sırada en karışık günlerini yaşayan Endülüs'te bâzı devlet vazîfelerinde bulunan Lisânüddîn ibni Hatîb, vezirlik de yaptı. Hakkında çıkan söylentiler üzerine Cebel-i Târık'dan geçerek Tlemsan'a gitti. Daha sonra tekrar Endülüs'e döndü.
İbn-i Hatîb; edebiyat, tıp, târih ve çeşitli ilimlere dâir eserler yazdı. Ömrünü geceleri eser yazmakla, gündüzleri de memleket işleriyle uğraşmakla geçirdi. Bu sebeble Zül-umreyn denildi. Bir diğer lakabı da Zül-vizâreteyn'dir. Altmış civârında eseri vardır. Bunlardan bâzıları şunlardır:
1) El-İhâta fîmâ Teyessere min Târih-i Gırnata: Gırnata târihinin teferruâtlı olarak anlatıldığı bu eser, altı ciltten ibârettir. Eserde meşhûr kimselerin hayâtlarına da yer verilmiştir. 2) El-Hilâl-ül-Merkûme, 3) El-Lumhat-ül-Bedriyye fid-Devlet-in-Nasriyye: 1363 senesine kadar olan Gırnata târihini anlatan bir eserdir. 4) Et-Tâc-ül-Muhallâ: Nasrî Hânedânından, 1232'de Benî Ahmer idâresinin başlangıcından îtibâren İspanya târihidir. 5) Mi'yâr-ül-İhtiyâr: İspanya'daki yüz meşhur kimsenin hayâtı anlatılır. 6) Müfâharatü Melâka, 7) Nufâdet-ül-Cirâb fî Ulâkat-il-İğtircâb: İspanya'daki şehirler ve oralardaki ilim adamları anlatılır. 8) Hatarat-üt-Tayf fî Rihlet-üş-Şitâ ves-Sayf: Seyâhatlerini içine alan bir eserdir. 9) Reyhânet-ül-Küttâb ve Mecmûat-ül-Müntehâb, 10) Menfeât-üs-Sâil anil Murâd-il-Hâil: 1348 senesinde Gırnata'da meydana gelen vebâ salgınını anlatan bir eser, bu konuda ilk defâ yazılmıştır. Lisânüddîn ibni Hatîb, hastalığın yayılma sebeblerini anlatmakta ve hastalığın limandaki yabancı bir gemiden yayıldığını bildirmektedir. 11) Amelü men Tabbe limen Habbe: İki bölümdür. Birinci bölümde; genel ve özel patoloji, her bir hastalığın târifi, teşhisi, sebebleri, tedâvisi, ilâçları ve perhizi anlatılır. Göz hastalıkları hakkında tafsîlâtlı bilgiler vardır. İkinci bölümde; ateşli hastalıklar, ameliyât, kozmetikler ve çocuk hastalıkları ile son kısımda dikkat çekici soru ve cevaplar bulunmaktadır. Ayrıca kadınlar için çocuk düşürmenin hayâtî tehlikeleri bildirilmektedir. 12) Manzûme fit-Tıb: Tıbbî şiir. 13) El-Usûl li Hıfz-is-Sıhha fil Fusûl: Mevsimlere âit sıhhat bilgileri vardır. 14) El-Yûsufî fî Sanâ'at-it-Tıb, 15) İstinzâl-ül-Lutf-il-Mevcûd, 16) El-İşâre ilâ Adâb-il Vüzerâ, 17) İ'lâm-ül A'lâm, 18) El-İklîl-üz-Zâhir, 19) Elfiyye (Usûli fıkha dâirdir), 20) Bostan-üd-Düvel, 21) El Beyzerâ el-Beytarâ, 22) Ed-Dürret-ül-Fâhire vel-Lücec-ül-fâhire, 23) Er-Reddü alâ Ehl-il-İbâha, 24) Rakam-ül Hulel fî Nazm-id-Düvel, 25) Ravdat-üt-Ta'rif, 26) Seddüz-Zerîa fî Tafdîl-iş-Şerîa, 27) Siyâset-ül-Medîne.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.