Rehber | Kategoriler | Konular
FiDAN, FiDANLIK
Alm. Junge Pflanze (f) Fplanzenbeet (n), Fr. Jeune plante (f), arbrisseau (m) pepiniere, İng. Sapling, young tree; plant. Ağaçların veya ağaççıkların tâzesi ve yeni yetişeni. Başka bir yere dikilmek üzere ekildiği yerden çıkarılmış tâze genç ağaç.
Fidanlık: Çoğaltmak ve başka yere dikmek maksadıyla ağaç tohumlarının çimlendirilip, yetiştirildiği yerdir. Fidanlıklar merkezî veya devamlı fidanlıklar, mahallî veya geçici fidanlıklar olmak üzere ikiye ayrılır. Devamlı fidanlıklar geniş bir sahaya kurulur. Mahallî fidanlıklar ise bir çevreyi ağaçlandırmak gâyesiyle sâdece birkaç yıl süreyle kullanılırlar. Fidanlık olarak kullanılacak arazinin iyi vasıflı olması şarttır. Fidan dikilmeden evvel şu hazırlıklar yapılır:
1) Önce tesfiye drenajı yapılır.Yağmur ve sulama sularının zarar vermeden tahliyesinin temin edilmesi; servis yolları açılması; toprağın durumuna göre parsellere bölünmesi önemli hususlardır. 2) Her parsel kış bastırmadan önce derin olarak sürülmeli, 35-60 cm derinliğe kadar kazma yapılmalıdır. 3) Toprakta bulunan besin maddeleri dikkate alınarak yeşil veya fennî kalsiyumlu gübre ile gübrelenmelidir. 4) Hayvan gübresi, yaprak gübresi, kum karışımı ile beraber çürütülüp halledilerek toprağa karıştırılmalıdır. 5) Etrafı herhangi bir tahribata mâni olmak için duvar veya çitle çevrilmelidir.
Ekilen tohumlar 1-3 cm kalınlığında ince toprak, gübre-kum karışımı ile örtülür. Ekilen tohumları kuşlardan korumak için ekili arâzinin üzerine çit gerilir veya korkuluk dikilir. Zararlı böceklerle usule uygun olarak mücâdele yapılır. Fidanları dondan korumak için yerden bir metre kadar yükseklikte olmak üzere bez naylon, ekin saplarından örtüler konduğu gibi nadiren camekânlı özel yerler de yapılır. Bunlar gündüzleri kaldırılır veya açılır. Rüzgârdan korumak için rüzgâr tarafına dik olarak kum çitler yapılır. Tâze fidanların bakımı devamlı yapılmalıdır. Zararlı otları yolmalı ve çapalamalıdır. Sulama, gübreleme işlemleri titizlikle zamanında yapılmalıdır.
Orman ağaçları esas yerini alıncaya kadar bakıma devam edilir. Söküm yapılır, demetlenir ve dikilecek yerlere gönderilir. Zirâatta kullanılan fidanlık tohumları ekim-kasım ayında toprağa ekilmiş olmalıdır. İlkbaharda çimlenen tohumların bakımı yapılır (gübreleme, çapalama, sulama ve ot atma gibi). Bir yaşını alan fidana ?çöğün? ismi verilir. Çöğünler 30-40 cm aralıklarla ertesi yıl şaşırtılır. Kurşun kalem kalınlığını aldığında ?durgun veya sürgün? göz aşısı metodlarıyla aşılama yapılır. Durgun göz aşısının yapıldığı zaman temmuz-ağustos aylarıdır. Aşıların çöğüne ?anaç?, kültür bitkisi cinsine ?kalem? denir. İyi bir fidan elde etmek için anaçla kalem arasında uyum olması lâzımdır. Meselâ, armudun anacı çördük, elmanınki yabânî elma (karadis ve düşey) kiraz ve vişneninki mahlep ve kuş kirazı, asmanınki yabâni Amerikan çubuğu, kayısınınki zerdâli, şeftâlininki ise yabânî şeftâlidir. Turunçgillerin anacı üç yapraklıdır. Anaçla kalem arasındaki uyum temin edilmezse fidan gelişmesi iyi olmaz. Mahsûl verimi az olur. Ömrü kısa sürer.
Üzerinden kış geçen açık çöğünlerin üzerleri aşı yerinin hemen üzerinden sürmeye başladığı zamanda keskin makaslarla ezmeden kesilir. Bakım işlemine devam edilir. Böcek saldırısına ve hastalıklarına karşı ilâçlar yapılır. Sonbaharda yaprakların dökülmesinden sonra kökler zedelenmeden derince sökülür. Demetler hâlinde esas dikileceği yere gönderilir. Böylece tohum ekiminden satış esnâsına kadar 3 yıl geçmektedir. Fidan sökülen parsele en az 2-3 yıl tekrar fidan dikilmemelidir. Ülkemizde fidan dikimi zamanı sonbahar, kış ve ilkbahardır. Bu mevsimlerde fidan nakledilirken dikkat edilecek en önemli husus, köklerin soğuktan donmasına mâni olmaktır. Ticârî gâye ile fidanlık yapanlar, iç ve dış zirâî karantina listesinde bulunan bâzı hastalık ve zararların fidanla taşınmasına mâni olunması için Tarım Orman ve Köy İşleri Bakanlığının koyacağı esaslara uymak zorundadır. Fidanların yurdun bir yerinden başka bir yerine gitmesi için ?fidan taşıma ve satış sertifikası? almak, fidanların resmi mühürle mühürlenmesi mecburiyettendir. Pazar yerlerinde satış esnâsında ilgililerin kontrolünde sertifikanın bulunması da mecburidir.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.