Rehber | Kategoriler | Konular
VETO
Alm. Veto (n), Einspuruch (m), Fr. Veto (m), İng. Veto. Kabul veya tasdik etmeme, reddetme. Genel olarak hukuk dilinde, yetkili kişi ve kurullarda bir kararın veya bir kânunun geri çevrilmesi anlamında kullanılır. İç hukukta olduğu gibi devletlerarası hukukta da kullanılır. Kabul veya tasdik etme, reddetme hakkına veto hakkı denir. Veto yetkisi kânunları bir kez daha geri gönderme yetkisine nazaran daha zayıf bir yetkidir. Mutlak veto yetkisinde devlet başkanının meclise iâde ettiği kânunu meclis tekrar oy birliğiyle de kabul etse Devlet Başkanı o metni onaylamadıkça kânunlaşamaz. Birinci Meşrutiyet döneminde böyleydi. Gerçekleştirici vetoda ise Devlet Başkanının gönderdiği metnin kânunlaşabilmesi için meclisin 2/3 gibi nitelikli bir çoğunlukla kabul etmesi şarttır. İkinci Meşrutiyet döneminde ve bugün ABD'de bu usul geçerlidir.
Bizde Cumhûriyet döneminden îtibâren veto yetkisi yerine daha zayıf bir yetki olan, çıkan bir kânunu geri gönderme yetkisi Devlet Başkanına verilmiştir. İç hukukta memleketimizde uygulama Cumhurbaşkanının kânunları geri göndermesi şeklindedir. Anayasanın 89. maddesine göre; Cumhurbaşkanı TBMM'de kabul edilen kânunların yayınlanmasını uygun bulmazsa bir daha görüşülmek üzere gerekçeleriyle birlikte on beş gün içinde TBMM'ye geri gönderir. Bütçe kânunu bu hükme tâbi değildir. TBMM'ye geri gönderilen kânun aynen kabul edilirse, Cumhurbaşkanınca bir daha veto edilmez, yayınlanır. Dünyâdaki pekçok devletin anayasalarında Cumhurbaşkanı veya devlet başkanlarına veto hakkı tanınmıştır.
Devletlerarası hukukta ve diplomasi alanında vetonun uygulandığı en önemli yer Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyidir. Birleşmiş Milletler Anayasası'na göre, konseyden usûl hakkındaki kararlar on beş üyenin dokuzunun kabul etmesiyle çıkabilir. Alınan kararları yedi üye veto ettiği zaman karar yürürlüğe girmez. Usûl dışındaki kararlarda ise dâimî üye olan ABD, Rusya, İngiltere, Fransa ve Çin'den biri karara olumsuz oy verirse veto etmiş sayılır. Bu veto hakkı Güvenlik Konseyinde birçok önemli kararın alınmasını engellemektedir. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyince alınan kararları veto etmede Rusya başta gelmektedir. Kurulduğundan îtibâren 30 sene içindeki görüşmelerde tespit edilen 134 vetonun 110 adedi Rusya'ya âittir. Veto yetkisine sâhip olan ülkelerden ABD ve Rusya bu haklarını çoğu kez siyâsî sebeplerle kullanmaktadır. Bu bakımdan Birleşmiş Milletler Teşkilâtı fonksiyonunu tam olarak icrâ edememiş ve inandırıcılığını kaybetmiştir.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.