Rehber | Kategoriler | Konular
SüRYaNiLER
Alm. (Alt-) Syrier (-in f) (m.pl.), Fr. Araméens occidentaux (m.pl.), İng. Syrian christians. Nûh aleyhisselâmın oğlu Sâm'ın soyundan gelen Hıristiyan bir kavmin adı.
Suriye'de yaşayan Aramîlerden Hıristiyan olanlar, putperest Aramîlerden ayrılmak için Suriyeli mânâsına Süryânî adını aldılar. Antakya'yı dînî merkez olarak kabul eden Suriyeli Hıristiyanlar, inançlarını, Suriye veGüneydoğu Anadolu'da yaydılar. Zamanla Urfa, merkezleri durumuna geldi. Daha sonra Diyarbakır, Patriklik merkezi oldu.
Hıristiyanlık, zamanla Anadolu ve Mezopotamya'nın dışına çıkarak batı ülkelerine ve Roma'ya kadar yayıldı. Bizans'ta (İstanbul), Antakya patrikliğine bağlı piskoposluk kuruldu. M.S. 5. asırda, İstanbul başkeşişi olan Utîha (Eutukhes), hazret-i Îsâ'nın tanrı olduğunu (Monofosiyye) iddiâ etti. Bu fikri İskenderiyye patriği Dioskorüs tarafından da desteklendi. Doğudaki kiliseler de bu fikirdeydi. Bunların fikirleri 451'de toplanan Kadıköy konsülünde reddedildi. Taraftarları tâkibata uğradı. Altıncı asrın başlarında Monofosiyye îtikâdına sâhip Urfa Patriği Yâkûb Berdeî de, İstanbul kilisesinden ayrı olarak Süryânî kilisesi ve Yâkûbiyye fırkasını kurdu. Fakat Bizanslıların baskısı sebebiyle yayılma imkânı bulamadı. Hattâ, merkezlerini kaybederek gezici duruma düştüler.
Müslüman Arapların, Anadolu'yu fethetmeye başladığı sıralarda Müslümanlarla işbirliği yaparak tekrar Antakya'ya döndüler. Sonraki devirlerde çıkan karışıklıklar sebebiyle tekrar dağıldılar. Halep, Harran, Rakka, Urfa ve Kınnesrin'de bulunan manastırlarda geçici merkezler kurdular. 969'da Patrik VIII. Yuhanna zamânında Malatya'da yerleştiler. Fakat 1058'de Melkit Krallığına mensup Rum Ortodokslarının saldırıları yüzünden, Diyarbakır'a gittiler. Diyarbakır'ı merkez edindiler. Bundan sonra Süryânî patrikliğinin başında bulunan patrik Diyonnosiyos, IV. Yahyâ, Diyarbakır'da ve Mardin'in doğusundaki dağın eteğinde bulunan Deyrüzzaferan manastırında yaşadı. Merkezleri daha sonra Şam'a nakledildi. Fakat bunlar, Bizanslıların baskısı yüzünden varlık gösteremediler. Antakya Haçlı kontluğu zamânında, 1126-1199 yılları arasında yaşamış olan Antakya Patriği Mihail-i Süryânî, Süryânîliğin asıl yayıcısı oldu.
1782 yılında kilise kurallarına aykırı olarak, patrik tâyin edilen Halepli Mihayet Carve, kongreye katılmayan piskoposlar tarafından reddedilince, Suriye'ye giderek Hıristiyan misyonerlerle anlaştı ve onların aracılığıyle Vatikan Katolik kilisesine katıldı. Eski Süryânî kilisesinden ayrılan Süryânîlere ve kiliselerine, papa tarafından patrik tâyin edildi. Bunlara Katolik Süryânîler denildi. Fakat Osmanlı Devleti, başlangıçta bu ayrılığı tanımadı. 1845'te sayılarını resmen tespit ederek, Katolik Süryânîler olarak tanıdı. Katolik Süryânîler, bu târihten îtibâren bir kilise olarak tanınmış oldular. Bu mezhebin merkezi, Mardin'de Meryem-Ana Kilisesidir.
Bugün Süryânîler, Suriye, Irak, Lübnan ve Türkiye'de (Midyat, Gaziantep, Mardin ve Diyarbakır bölgelerinde) yaşamaktadırlar. Hindistan'da Kerala bölgesinde de bir Süryânî kilisesi vardır.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.