Rehber | Kategoriler | Konular
SüPERNOVA
Alm. Supernova, Fr. Supernova, İng. Supernova. Bâzı yıldızların nükleer reaksiyonlar sonucu çok şiddetli biçimde patlamasıdır. Milyarlarca yıl boyunca parlayarak hidrojenini tüketen yıldızlar, soğumaya başlar. Hidrojenin sebep olduğu büyük parlaklık azalır. Çekim gücündeki denge bozularak, yıldız tekrar büzüşmeye başlar. Bu durumda çekirdek yine ısınır, helyum eriyerek yeni patlamalara sebep olur. Bunun sonucunda da radyasyonların itmesiyle yıldızın kenar katları bir balon gibi şişmeye başlar.
Genişleyip kırmızı dev hâline gelen yıldız, ömrünün sonuna gelmiş demektir. Müthiş bir patlamayla hayâtı sona erer. Eğer bu patlama çok büyükse süpernova adını alır.
Patlamadan kısa bir süre sonra parlaklıkları birkaç milyon tâne güneşin toplam parlaklığına ulaşır. Çoğu zaman bir galakside süpernova patlaması olduğunda bütün galaksi aydınlanır. Bu olay uzak galaksilerden kolayca tâkip edilebilir. Büyük kütleli yıldızların bu şekilde patlamasıyla uzaya 5-10 güneş kütlesi kadar madde atılır. Eliptik galaksilerin yaşlı yıldızlarında meydana gelen şiddetli süpernova patlamalarındaysa uzaya 15.000 km/s'lik bir hızla güneş kütlesi kadar madde fırlatılır ve bu maddede hiç hidrojen yoktur. Bu süpernovaların parlaklıkları 10 milyon güneş parlaklığına kadar çıkabilir.
Güneş sistemine en yakın yıldız olan Alfa Centauri uzaklığında (4,3 ışık yılı) bir süpernova patlaması olsa, süpernova olarak patlayan yıldızı, uzun süre güneş kadar parlak görürüz. Yâni gökyüzünde iki güneş olur. Yayılan kozmik ışınlarla önce dünyânın ozon tabakası yok olur ve yeryüzüne çok fazla morötesi ışın ulaşır. Bitki özümlenmesini sağlayan ışınlarsa yeryüzüne ulaşmaz. Sıcaklık düşer, yağış azalır ve kozmik ışınların da etkisiyle dünyâ üzerinde canlı hayat felce uğrar. Böyle bir süpernova Güneş sisteminin merkezinde patlasa, dünyâ diğer bütün gezegenlerle birlikte o anda milyonlarca derece sıcaklık altında ve çok şiddetli şok dalgalarıyla kısa sürede iyonlaşmış gaz hâline gelip, sâniyede 10.000-15.000 km'lik bir hızla uzaya fırlatılır.
Süpernova olayı çok ender görülen bir olaydır. Samanyolu Galaksisi içinde son 2000 yılda sâdece 14 süpernova patlaması kaydedilmiştir. Galaksimizde son süpernova infilâkı 1604 yılında Yılancı takımyıldızında gözlenmiştir. Bu yıldız Kepler Süpernovası olarak bilinir.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.