Rehber | Kategoriler | Konular
PARK
Alm. Park (m), Fr. Parc (m), İng. Park, public garden. Halkın dinlenmesi, çocukların oynaması, boş zamanların değerlendirilmesi için kurulmuş, düzenli yerler. Bâzı bölgeleri tahribattan korumak, içindekileri aynen muhâfaza etmek ve turistik merkezler hâline getirmek için kânun çıkarılmıştır. Bu kânunla koruma altına alınan yerlere Millî Park adı verilmiştir. İstanbul'daki Gülhane Parkı, Türkiye'nin en eski parkıdır. Bin dönümlük arâzi üzerindeki park, Topkapı Sarayının bahçesiydi. Anadolu'nun pekçok vilâyetinde bulunan parklara her sene yenileri ilâve edilmeye çalışılmaktadır.
Parklar belli gâyeler için düzenlendiklerinden verecekleri hizmete göre genelde; çocuk parkları, umûmî parklar, orman parkları isimlerini alırlar. Parkların hepsinde ana gâye, şehrin çeşitli sıkıntılarından bunalan çocuk ve yetişkinleri dinlendirmek, boş vakitlerini değerlendirmek, buradaki çeşitli araç ve gereçlerden istifâde etmelerini temin etmektir.
Çocuk parkları: İlkokul çağlarındaki çocukların oynamaları için düzenlenir. Buralarda çeşitli oyun araçları bulunur. Salıncaklar, kum havuzları, basit oyun araçları vs. gibi. Bu çeşit parklar genelde şehrin içinde veya oldukça yakınında bulunur.
Umûmî parklar: Halkın dinlenmesi için düzenlenirler. Burada gâye, çocukların hâricindekilerin hava alıp dinlenmesi ve boş zamanlarını değerlendirmesidir. Bu çeşit parkların bir köşesine çocukların istifâdesi için de gerekli oyuncaklar konularak, onların da istifâde etmeleri sağlanır.
Orman parkları: Koruluk ve ormanlık bölgelerde 100-300 dönümlük sahada düzenlenen parklardır. Buralarda tabiat zenginliği, sessizlik, bol yeşillik saha, insanların dinlenmesine ayrılmıştır. Şehir ve kasabalara yakın park niteliğindeki yerler bu maksat için ayrılarak park statüsü içine alınır. Dolayısıyla, böyle yerler devletin denetimine verilerek insanlara daha faydalı olur. Türkiye'de parklar, çevre ve merkez belediyeler tarafından düzenlenir. Mahallî idâreler şehirlerde uygun olan yerlerde yeşil sahalar ve parklar düzenlemekten sorumludur. Şehir yakınındaki orman ve koruların bakımı ise Orman Bakanlığına âittir.
Türkiye'nin nüfus bakımından en büyük belediyesi olan İstanbul'da, ikibuçuk milyon metrekare alanı kaplayan sekiz orman parkı vardır. Bunlar; Yıldız korusu, Çubuklu korusu, Emirgan korusu, Abrahampaşa korusu, Büyük Çamlıca korusu, Süreyyabey korusu, Fethi Paşa korusu, Florya ormanıdır. Başta İstanbul olmak üzere nüfûsu her geçen gün artan büyük şehirlerimizde, bilhassa çocuklar için parklara daha büyük ihtiyaç duyulmaktadır.
Millî Park: Belli bir bölgenin sâhip olduğu eşsiz güzellik ve değişik özellikler sebebiyle bir statü ve prensiplere dayalı olarak korunmaya alınması. Millî parklar, halkın boş zamanlarını değerlendirmesi, ilmî araştırmalara imkân sağlaması, yer yer açık hava müze özelliğini taşıması gibi sebeplerle toplumun sosyal ve kültürel sahalarda gelişmesini sağladığı gibi turizm faaliyetlerinin de artmasında önemli rol oynamaktadır.
Millî Park fikri ilk defa, Amerika'da ortaya çıktı. 1872 yılında Yellowstone yöresinde av yapan bir grubun burasının güzelliklerine hayran kalarak, bozulmadan gelecek nesillere kalması için gerekli tedbirlerin alınması teklifiyle ilk millî park fikri doğdu. Bölgenin otlatma ve avlanma gibi kullanma şekillerini terk ederek, iyi bir korunma ile ilmî tetkiklerin ve sporun yapıldığı bir yer olmasına dair kânun hazırlandı. Böylece ilk millî park kurulmuş oldu. Bugün ABD'de 300'ün üzerinde Millî Park tesis edilmiş ve toplumda yirmi milyonu aşkın insanın sağlık, moral, eğitim ve dinlenme ihtiyaçlarını karşılayacak duruma ulaşmıştır. Avrupa'da ise millî park düşüncesi ancak 1960'tan sonraki yıllarda önem kazanmıştır.
Memleketimizde ilk defâ Yozgat şehrine iki km mesâfedeki 264 hektarlık alana yayılan Yozgat Çamlığı, 1958 yılında millî park olarak ayrılmıştır. Bundan sonra bugüne kadar yurdumuzun millî veya milletlerarası seviyede millî park kaynak değerlerine sâhip olduğu tespit edilen on yedi yöresi, Millî Park statüsüne alınmıştır. Bunlar:
Yozgat Çamlığı Millî Parkı, Karatepe-Aslantaş Millî Parkı, Soğuksu Millî Parkı, Kuşcenneti Millî Parkı, Yedigöller Millî Parkı, Dilek Yarımadası Millî Parkı, Manisadağı Millî Parkı, Kızıldağ Millî Parkı, Güllükdağı Millî Parkı, Kovada Gölü Millî Parkı, Munzur Vâdisi Millî Parkı, Beydağları Sahil Millî Parkı, Gelibolu Yarımadası Târihî Millî Parkı, Köprülü Kanyon Millî Parkı, Ilgaz Dağı Millî Parkı, Başkomutan Târihî Millî Parkı olup, bunlardan başka, eşine az rastlanır kaynak değerlere sâhip olan; Göreme, Pamukkale, Truva, Efes, Bergama, Halikarnas, Alacahöyük, Cilo Sad Dağları, Yalova-Termal, Uzuncaburç, Aladağlar, Nemrut Krateri yöreleri tasarı Millî Parklar listesinde yer almaktadır. Ayrıca 56 yer hakkında etüd çalışmaları yapılmaktadır.
Millî Park çalışmaları Orman Genel Müdürlüğünce yürütülmektedir. Mevcud olan millî parklardan binlerce yerli ve yabancı turist, dinlenme, spor eğitim, sağlık bakımlarından istifade etmektedir.
Sanâyileşmenin getirdiği çevre problemleri, muntazam olmayan bir şehirleşme, kalabalık ve gürültünün insanlar üzerindeki tesiri, şehirlerdeki yeşil sahaların azlığı, gelişen ulaşım imkânları ormanlardan ve belli yörelerden dinlenme ve eğlence ihtiyaçlarını karşılama arzularını en yüksek seviyelere ulaştırmıştır. Bu durum, sosyal ve kültürel hizmet karakteri taşıyan millî parkların önem kazanmasına ve halk tarafından isteğin artmasına sebep olmuştur.
MİLLÎ PARKLAR
ADIİLİALAN (HA)KARAKTERİTESİS TARİHİYARARLANMA 270.728)Tabiî (Bitki ve Hay. Toplulukları)
YOZGAT ÇAMLIĞIYozgat 264 Dinlenme ve Eğlenme5.2.1958 Kamp, Piknik Târihî ve Areolojik, Tabiî (Bitki Toplulukları)
KARATEPE-ASLANTAŞAdana 7.715 Dinlenme ve Eğlenme29.5.1958 Kamp, Piknik Tabiî (Bitki Toplulukları)
SOĞUKSUAnkara 1.050 Dinlenme ve Eğlenme19.2.1959 Otel, Lokanta, Kamp, Piknik
KUŞCENNETİBalıkesir 64 Ornitolojik (Kuş-bilimsel)27.7.2959 İlmî Araştırma, Gözlem Tabiî (Bitki Top., Joloji) Otel, Lokanta, Kayak
ULUDAĞBursa11.338 Dinlenme ve Eğlenme20.9.1981 Kamp, Piknik Tabiî (Bitki ve Hay. Top.) Kamp, Piknik, Sportif.
YEDİGÖLLERZonguldak 2.019 Dinlenme ve Eğlenme29.4.1965 Balıkçılık, Kır Gazinosu Tabiî (Bitki ve Hay. Top. Jeoloji)
DİLEK YARIMADASIAydın10.985 Manzara, Dinlenme ve Eğlenme19.5.1966 Piknik, Plaj Kabini Tabiî (Hayvan Top., Jeolojik)
MANİSA (SPİL) DAĞIManisa 5.505 Dinlenme ve Eğlenme22.4.1968 Kamp, Piknik, Kır Gazinosu
KIZILDAĞIsparta Tabiî (Bitki Toplulukları) 550 Dinlenme ve Eğlenme9.5.1969 Kamp, Piknik Târihî ve Arkeolojik, Tabiî (Bitki Toplulukları)
TERMESSOSAntalya 6.702 Dinlenme ve Eğlenme3.11.1970 Kamp, Piknik Tabiî (Bitki ve Hay. Toplulkları)
KOVADA GÖLÜIsparta 6.534 Manzara, Dinlenme ve Eğlenme3.11.1970 Piknik Tabiî (Bitki ve Hay. Toplulukları Jeloji)
MUNZUR VÂDİSİTunceli42.000 Arkeolojik Târihî, Tabiî 21.12.1971 Sportif, Balıkçılık, Piknik (Jeolojik, Hay. Toplulukları) Motel, Lokan., Kamp, Piknik
BEYDAĞLARI (OLİMPOS)Antalya69.800 Dinlenme ve EğlenmeOtel, Lokanta, Piknik, Kamp
GELİBOLU YARIMADASIÇanakkale33.000 Harp Târihi2.11.1973 Müze, Anıtlar
KÖPRÜLÜ KANYONAntalya36.614 Târihî, Tabiî (Jeolojik, Bitki12.12.1973 Piknik Toplulukları)
ILGAZ DAĞIKastamonu 1.088 Tabiî (Bitki Top.) ve Manzara2.6.1976 Piknik Dinlenme ve Eğlenme
BAŞKOMUTANAfyon-Kütahya35.500 Millî Kurtuluş Savaşı8.11.1981 Müze, Anıtlar
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.