Rehber | Kategoriler | Konular
iSMaiL HAKKI iZMiRLi
son devirde yetişmiş felsefeci ve dinler târihi araştırmacısı. 1868 (H.1285) yılında İzmir'de doğdu. 1946 (H.1365) senesinde Ankara'da öldü. İlk tahsiline, doğduğu yerde başlayıp, İzmir Rüşdiyesini bitirdi. Sonra İstanbul'a giderek, Yüksek Muallim Mektebine girdi. 1894 yılında Edebiyât Fakültesinden mezun olup, İttihatçıların gözüne girerek medreselere hoca tâyin edildi. Mülkiye ve muallim mekteplerinde görev yaptı. Dârülfünûn (İstanbul Üniversitesi Edebiyât Fakültesi) da dinler târihi ile felsefe dersleri okuttu. 1915 senesinde ordinaryüs profesör olarak emekliye ayrıldı.
Masonluğa da girmiş olan İsmâil Hakkı, felsefe ve dinler târihi dallarında çalışıp bu konularda eserler kaleme aldı. Ayrıca dînî konularda da eserler yazmışsa da; İbn-i Teymiyye, İbn-i Kayyım Cevziyye ve MuhammedAbduh gibi o da Ehl-i sünnetten ayrılmış ve kendi başına bir yol tutup hak mezhepleri kabul etmeyen kimselerin fikirlerini benimseyerek savunmuştur. Diğer taraftan da Fârâbî ve İbn-i Rüşd gibi felsefecilerin yolunu tâkib ederek dînî konularda naklen gelen temel kâidelerin dışına çıkıp bu hususta şahsî düşüncelerini ileri sürmüştür. 20 Haziran 1928 târihli Vakit Gazetesi'nin haberine göre Köprülü Fuâd, Şerâfeddin Yaltkaya ve Mehmed Ali Aynî ile beraber; câmilere sıralar, elbise askıları, müzik âletleri konulmasını, hutbeleri filozoların okumasını, ibâdetlerin Türkçe yapılmasını isteyen bir rapor hazırlamışlardır. Bu iddiâlarını ve yazdığı kitapları ve makâleleri inceleyen zamânındaki din âlimleri; onun reformcu olduğunu, doğru olan din kitaplarındaki hüküm ve ibâreleri değiştirerek yazılarına aldığını ve şahsî bozuk düşüncelerini bunlarla ispat etmeye kalkıştığını belirtmişlerdir. Meselâ; Bolvadinli müderris Yûnuszâde Ahmed Vehbi Efendi bunlardan biridir.
Şahsî düşünceleriyle dinde değişiklik yapmak istemiştir. Ancak kazdığı kuyuya kendisi gibi bir çoklarını da sürükleyerek ebedî felâkete düşmüştür. Müslüman-Türk milleti tarafından gerekli cevaplar verilerek fikirleri hiç îtibâr görmemiştir.
Eserleri: 1) Anglikan Kilisesine Cevap, 2) Ma'ânî-i Kur'ân, 3) İslâm Felsefesi Târihi, 4) Türk Filozofları, 5) Yeni İlm-i Kelâm, 6) Usûl-i Fıkıh Dersleri.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.