Rehber | Kategoriler | Konular
ELMA (Malus communis)
Alm. Apfel (m), Fr. Pomme (f), İng. Apple. Familyası: Gülgiller (Rosaceae). Türkiye'de yetiştiği yerler: Bütün Anadolu'da.
Çok eskiden beri yetiştirilen mutedil iklim meyvesi. Kültür elma ağacı, orta irilikte veya iri olur. Taç yüksekliği 8-10 m, genişliği 8-12 m'yi bulur. Dallar yanlara açılır. Ağaç yayvan bir hal alır. Kökler taçta olduğu gibi, genel olarak derinliğine olmaktan ziyade genişliğine yayılır. Kazık kök bulunmaz. Dallar odun ve meyve dalları olmak üzere başlıca iki gruba ayrılır. Odun dallarında boğum araları uzun, meyve dallarında ise genel olarak odun dallarına göre kısadır. Meyve dalcıkları ucunda çiçek tomurcukları teşekkül eder. Yapraklar kalın dokulu, üst yüzeyleri yeşil veya koyu yeşil, alt yüzleri çeşidine göre az veya çok tüylü, kenarları dişli, sapı uzun, orta veya kısadır. Çiçekler 2-13 çiçekli bir hüzmedir. Çiçek sayısı çeşide göre değişir. Çiçeklenme havanın gidişine göre 4-15 gün sürer.
Elma çeşitleri umûmiyetle kendine kısırdır. Kendine kısırlık, bir çeşidin kendi çiçek tozu ile döllenmemesi demektir. Bu kısırlık çeşitlere göre, tam veya kısmîdir. Kendi kendine döllenmeyle meyve verenlerde de yabancı döllenmeyle daha iyi ürün alınabilmektedir. Bu sebeple elma bahçelerini kurarken, döllenmeyi temin edecek iyi bir çeşit karışımının yapılmasına dikkat edilmelidir.
Bütün dünyâda yetiştirilen elma çeşitlerinin sayısı 6500'dür. Bunun 460'ı Türkiye'de yetişmektedir. Elma çeşitleri arasında dünyâ pazarlarında rağbet gören ve memleket şartlarına iyi uydukları için standartlarımızın arasına alınan yerli ve yabancı orijinli elma çeşitleri arasında, Amasya elması, Starking elması, Golden elması, Graverstein elması, Tonathan elması, Rombuti elması sayılabilir.
Elmanın vatanı Ön Asya'dır. Mutedil özellikle soğuk mutedil ikliminin bir ağacıdır. Bu sebeple dünyâ üzerinde en yukarı kuzey enlemde İsveç'te dahi ekonomik bir şekilde yetişmektedir. Buna karşılık elma 35 enlem derecesinin altında, alçak yerlerde yetişmeyip, ancak yüksek yerlerde yetişir. Memleketimizde, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu'nun sıcak ve kurak yerlerinde 800 m'den daha yukarılarda yetişebilmektedir. Elma ağacı kış soğuğuna iyi dayanır. Kış dinlenme peryodunda 35,40°C'ye, yaşlı sürgünler -20°C'ye dayanır. -2, -3°C'de çiçekler ve 1 cm çapındaki meyveler zarar görür ve dökülür. Olgun meyveler -2, -3,5°C'de donar.
Elma ağacı için en iyi topraklar, içerisinde normal derecede kireci ve yeteri kadar humusu bulunan tınlı, tınlı-kumlu veya kumlu-tınlı geçirgen topraklardır. Kökler derine gitmediğinden fazla nemli ve ağır killi topraklarda armut kadar zarar görmez. Taban suyunun 1 m'den yukarda olması istenir. Elma için en elverişli toprak reaksiyonu pH 6-8 arasıdır.
Elma bahçelerini, fidanlıklarda yetiştirilmiş aşılı fidanlarla kurmak en iyisidir. Kültür çeşitleri, çeşitli anaçlar üzerine aşılanmak suretiyle üretilir. Elma fidanı yetiştirmede en çok kullanılan aşı durgun göz aşısıdır. Bu aşı memleketimizde Temmuz 15'den Ağustos sonlarına kadar yapılmaktadır.
Elma, yetiştirmekte olduğumuz meyve türleri arasında iyi gelir sağlayanlardan biridir. Üretimi oldukça iyi düzenlenmiş bulunan yerlerde dönümden ortalama 300-600 kg meyve elde edilebilmekte, bakım şartlarının iyi olduğu durumlarda bu miktar 1000 kg'a kadar yükselmektedir. Bu miktar bazı ülkelerde üç tonun üzerindedir. Elma tüketimimiz kişi başına 20 kg civarında olup, dünyâda en fazla elma tüketen ülkeler arasında yer almaktayız.
Kullanıldığı yerler: Elma vitamince zengin meyvelerdendir. Vitaminlerden A ve C vitaminleri oldukça fazla miktarlarda bulunur. B vitamini pek azdır.
Elma yiyenlerde aklî bozuklukların ve teneffüs yolları rahatsızlıklarının azaldığı ve diş çürümesi nisbetinin % 30'dan daha az olduğu tıbbî kaynaklarda belirtilmektedir. Elmanın % 83,85'i su, 0,40 protein, 8,35 invert şekeri, 1,60 sakkaroz, 0,07 tanen, 1,32 ham lif 0,41 kül, ayrıca çok az miktarda mangan, bakır, flor, magnezyum, kalsiyum, potasyum vs. maddeleri ve 100 gramında 59 kalori mevcuttur.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.