Rehber | Kategoriler | Konular
ELEKTROMANYETiZMA
Alm. Elektromanyetismus (m), Fr. Electromagnétisme (m), İng. Electromanyetism. Elektrik akımı ile manyetik etkilerin berâber incelenmesi. İçinden akım geçen iletken etrâfında bir manyetik alan meydana gelir. Bu iletkenin yanına bir mıknatıs yaklaştıracak olursak, pusulanın iletkenden geçen akımla 90°'lik açı yapacak şekilde saptığı görülür. İşte elektriğin bu manyetik etkisine elektromanyetizma denir. Manyetik alan havadan devresini tamamlayabilirse de, hava onun için çok büyük direnç gösterir. Bu sebeple pratikteki manyetik devrelerde bol miktarda özel çelik malzemeler kullanılır. Bu malzemeler manyetik akıya karşı çok az direnç gösterirler ve manyetik akı bu çelik kısım üzerinden geçmeyi tercih eder.
Elektriğin bu etkisinden istifâde edilerek çok çeşitli elektrik makinaları ve elektromıknatıslar yapılmıştır. Bir demir çekirdek etrâfına sarılmış uygun sayıda sipir (sarım) basit bir elektromıknatısı meydana getirir. Bu devreye akım verilince sipirlerden geçen akımların meydana getirdiği manyetik alan demir çekirdek üzerinde kendisini gösterir ve yakınındaki manyetik malzemeleri kendisine çeker. Rölelerin ve en basit olarak zilin çalışması buna dayanır.
Elektromıknatıs genelde, elektrik akımı ile manyetik bir malzemeye mıknatıslık özelliğinin kazandırılması, elektriğin kesildiğinde ise bu özelliğin kaybolması diye târif edilir. Elektromıknatıslar yük kaldırma (bu yük demir veya manyetik malzeme olursa), röle, kontaktör, zil vb. araçları çalıştırmada kullanılır. Elektromanyetizma sâyesinde elektromıknatıs yardımıyla çalışan transformatörler ve elektrik motorları ile elektrik enerjisini, yine elektrik enerjisine veya mekanik enerjiye dönüştürmek mümkündür. Motorların bâzılarında ve transformatörlerde manyetik alan değişken (azalan-çoğalan) bir alandır. Bu da alternatif akımın yönünün değişmesinden ileri gelir.
Manyetik devreleri elektrik devresine benzetmek ve elektrik devrelerindeki bâzı kânunları buralarda kullanmak mümkündür. Bu benzetmede akım-manyetik akım, elektromotor kuvvet-manyetomotor kuvvet, direnç-reaktans (manyetik direnç) gibi büyüklükleri örnek verilebilir. Ancak manyetik malzemelerin özellikleri daha karmaşık olduğundan hesaplamalar güçleşmektedir.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.