Rehber | Kategoriler | Konular
YENGEçLER (Brachyura)
Alm. Krabben, Fr. Crapes, décapodes, İng. Crabs, Brachyura. Eklembacaklıların kabuklular (Crustacea) sınıfının, önayaklılar (Dekapoda) takımının denizlerde, tatlı sularda ve karada yaşayabilen bir grubu. 4000 kadar türü olup, 26 familyada toplanmıştır.
Vücutları kitinden yapılmış karapaks denen kireçli sert bir kabukla örtülüdür. Dış iskelet ödevini gören bu kabuk genellikle kurşunî renktedir. Baş ve göğüs kısımları kaynaşmış olup, karapaksla örtülüdür. Vücutları kütleşmiş, daha doğrusu genişlemiş durumdadır. Üstten bakılınca hemen hemen sefalotoraks (başlıgöğüs) görülür. Altı parçadan meydana gelen karın kısmı küçük olup, göğsün altına doğru kıvrılmıştır. Üstten bakınca görülmez. Bu kısım erkeklerde, uca doğru daralarak sivrilir, dişilerde ise daha geniş ve yuvarlakçadır. Karın kısmının son halkasında istakozlarda olduğu gibi ?telson? denen yelpâze şeklinde bir kuyruk bulunmaz. İnsanlar için tehlikesizdirler. Ancak balık ağlarına takılanlar ağları keserek ziyan verirler. Yengeçler solungaç solunumu yaparlar.
Göğüs kısmından çıkan beş çift yürüme bacakları vardır. İlk çifti gelişmiş olup, uçlarında kuvvetli birer makas (kıskaç) bulunur. Avlanmada ve korunmada bu organlarını kullanırlar. Genellikle sağ ayak daha iridir. Yengeçler çoğunlukla yan yan yürürler.
Yumurtlayarak çoğalırlar. Başta bulunan birinci antenleri kısa ve kıvrık, gelişmiş olan gözleri sap adı verilen iki çıkıntı üzerinde bulunur. Bu saplı gözler, birinci antenlerle berâber orbita denen bir çukurcuk içinde bulunur ve oyukların içine geri çekilebilirler. İkinci antenlerin ucunda uzunca birer kamçı vardır. Boyları 2-3 cm'den 3 metreye kadar değişen çeşitli yengeç türleri vardır. Yengeçler, çoğunlukla taşlık ve yosunluk yerleri severler. 1500 metre derinlikte yaşayanlarına rastlanmıştır. Karada yaşayanları da nemli yerlerden fazla uzaklaşmaz ve yumurtlamak için suya dönerler.
Dişilerin karın segmentlerinde (parça) yarık ayak tipindeki ekstremiteler döllenmiş yumurtaların taşınmasında görev yaparlar. Erkeklerde ise karın kısmında ancak eşleşmede görev yapan kapulasyon ekstremiteleri vardır.
Yengeçler etçil olup, balık, karides ve yiyebildikleri her çeşit hayvanları kıskaçlarıyla avlayarak yerler. Kokuşmuş et yiyenleri de vardır. Pavurya çingene yengeci, kıllı yengeç, kara yengeçleri, dev yengeç (örümcek) gibi çeşitleri vardır.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.