Rehber | Kategoriler | Konular
YAğLAMA
Alm. Schmierung, Fr. Lubrification, İng. Lubrication. Birbirine sürterek çalışan makina parçaları arasındaki sürtünme, aşınma ve ısınmayı önlemek için sürtünen yüzeyler arasında farklı bir madde kullanma. Makinalarda birbirine sürterek çalışan yataklar makinanın fonksiyonlarını yapması bakımından hayâtî önem taşırlar. Yataklarda temas eden yüzeyler kayma veya yuvarlanma hareketi yaparlar. Bu hareket esnâsında sürtünme, aşınma ve sürtünme neticesinde ısınma meydana gelir (Bkz. Sürtünme). Bunlar yatağın görevini yapması açısından istenmeyen faktörlerdir. Yatak yüzeyleri arasında kullanılan yağlayıcı madde vâsıtasıyla sürtünme ve aşınma azaltılır, ısı yatak bölgesinden uzaklaştırılır. Yağlayıcı yatağa ya açık olarak gönderilip yağlamadan sonra tekrar kullanılmaz; veya kapalı bir devrede tekrar tekrar yatağa geri dönderilir.
Yağlayıcı maddenin yağlama görevini yapabilmesi için bâzı özellikler taşıması gerekir. Yağladığı yüzeylere iyi yapışması, kendi iç sürtünmesi az olması, yatak yüzeylerini kimyâsal olarak etkileyip bozmaması, sıcaklık ve atmosfer etkilerine karşı dayanıklı olması gerekir. Bu hususları yerine getiren yağlayıcı maddeler katı, plastik, sıvı ve gaz olmak üzere dört gruba ayrılırlar.
En çok kullanılan katı yağlayıcılar grafit, teflon ve molibden disülfit (Mo S2)tir. Grafit bilhassa yüksek sıcaklıklara ve radyoaktif ışınlara maruz yataklarda kullanılır (atom reaktörleri, uzay araçları). MoS2 radyoaktif yerlerde, teflon daha çok kimyâsal tesirlere maruz yerlerde kullanılır.
Plastik yağlayıcılar bir mâdenî sabuna emdirilmiş mâdenî veya sentetik yağdan meydana gelen greslerden ibârettir. Açıkta çalışan ve uzun yağlama süresi gerektiren yataklarda kullanılır.
Sıvı yağlayıcılar organik mineral ve sentetik olmak üzere üç gruba ayrılır. Organik olanlar bitki ve hayvan esaslıdır. Gıdâ endüstrisinde yaygın olarak kullanılır. Bitki esaslı hintyağı, şalgamyağı, zeytinyağı ve hayvan esaslı mafsal/kemik yağı (saatçılıkta kullanılır) bâzı organik yağlardır. Mineral yağlar petrol esaslı olup ince, hafif ve ağır olarak sınıflanırlar. Sentetik yağlar sentetik olarak îmâl edilen çeşitli esterler, silikon vb. yağlardır.
Gaz yağlayıcılar, çok yüksek hızlarda çalışan yataklarda ve nükleer reaktörlerin (bilhassa gaz soğutmalı olanların) yataklarında kullanılır. Hava, karbondioksit veya bir soy gazdan ibârettir.
Yağlamanın hedefine ulaşabilmesi için yağlayıcı madde yanında yatak malzemesinin de önemi vardır. Bunlar kullanılacağı yere göre seçilirler. Kalay, kurşun, antimon, bakır, aliminyum, çinko vb. metallerin alaşımları ve çeşitli bronzlar gibi metalik yatak malzemesi olduğu gibi teflon, odun, lastik gibi metalik olmayanlar da vardır.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.