Rehber | Kategoriler | Konular
SORGUç
Alm. Federbusch (m), Aigrette (f), Haube (f), Fr. Panache (m), aigrette (f), plumet (m), İng. Crest, aigrette; plume. Bâzı kuşların başlarında bulunan uzun tüylere verilen ad. Serpuşların ön tarafına takılan tüy ve mücevher süs.
İnsanlar yüzyıllardan beri, belirli süsler kullanmışlar, diğerlerinden ayrılmada bunlardan istifâde etmişlerdir. Erkeklerin kullandıkları süsler ekseriya asâleti belirtici, kudreti arttırıcı, kadınlarda ise onun zarâfet ve yumuşaklığını belirtecek nitelikte olmuştur. Değişik bölgelerde çeşitli kültürler arasında yetişmiş insanlar, başlarına kudret ve yiğitliğin, kahramanlığın sembolü olarak hayvan tüyleri takmışlardır. Bunlar rastgele olmayıp belli usul ve kâidelerden sonra takılmıştır.
Türk kültür târihinde tüyler; usta atıcılık, itibar gibi özellikleri belirtecek şekilde kullanıldı. Göktürk ve Uygurlar zamanlarında kuş kanatları miğferlerin uçlarına takılırdı. Tepesi tüylü miğferlerinse Moğollarla birlikte Avrupa'ya gittiği tahmin edilmektedir. Selçuk ve Memlûklerde de kullanılan tüylerin ifâde ettiği genel mânâ, bir atışta uçan kuşu vurabilecek nitelikte avcı olunduğunun gösterilmesiydi.
Osmanlı Devletinde sultanların, askerî erkânın, yararlık gösteren askerlerin sorguç adı verilen bu tüyleri hangi târihten îtibâren kullandıkları kesin olarak bilinmemektedir. Devrin târihî kayıt ve minyatürlerinde, Kânûnî Sultan Süleyman Handan îtibâren sultanların savaş ve merâsim kıyâfetlerinde kullanıldığı anlaşılmaktadır. Sultanlar tahta çıkışlarında, kabullerde, merâsimlerde Horasânî, Mücevveze, Selimî ve Yusufî adı verilen serpuşların üzerine bir, iki bâzan üçlü sorguçlar takarlardı. Üzerlerinde mücevher de takılan sorguçları sultanlardan başka, şehzâde, vezir-i âzam, Kırım Hanı ve diğer Türkmen Hanları da takarlardı. Bundan başka rütbe işâreti olarak subayların değişik biçimde sorguç kullanmaları yanında hükümranlık işâreti olmak üzere, pâdişâhlar bindiği zaman atlar da sorguç takılarak süslenirdi.
Hükümdarlarca kullanılan sorguçlar sarayın hazine defterlerine etraflıca kayıt edilirdi. On dokuzuncu yüzyılda giyim tarzındaki değişikliği sorguçlarda da görmek mümkündür. Türk kültür târihinde önemli yeri olan sorguçlar, günümüzde müzelerde muhâfaza edilmektedir.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.