Rehber | Kategoriler | Konular
SiKLOTRON
Alm. Zyklotron (n), Fr. Cyclotron (m), İng. Cyclotron. Helyum çekirdeği veya proton gibi ağırca yüklü tânecikleri, aşırı büyük gerilimler gerektirmeden yüksek hızlara çıkarmakta kullanılan, manyetik rezonanslı hızlandırıcı cihaz. 1931'de Lawrence ve Livingston tarafından geliştirilmiştir. Bu cihaz sâyesinde hızlandırılan yüksek enerjili tânecikler, atom çekirdeğini parçalayarak yapısını incelemek veya değiştirmek için kullanılır.
Siklotronda D harfine benzedikleri için ?de? denilen iki elektrod bulunur. Bunlar bir çapı boyunca ikiye bölünmüş yassı bir silindirik kutunun iki parçası şeklindedirler. Birkaç metre çapında olan bu elektrotlar havası boşaltılmış, bir dış kabın içinde birbirinden tamâmen yalıtılmış bir halde bulunurlar. Bütün sistem şiddetli bir manyetik alanın içinde bulunacak şekilde, büyük bir elektromıknatısın kutupları arasındadır.
De elektrotlarına, bunların arasındaki boşlukta hızla değişen bir alan meydana getirecek şekilde, yüksek frekanslı değişken gerilim uygulanır. Elektromıknatısın meydana getirdiği manyetik alan bu elektrikî alana diktir.
Hızlandırılacak olan yüklü tânecikler ?de?ler arasında siklotron aralığında serbest bırakılır. Aralıktaki elektrikî alan, tâneciği hızlandırarak ?de?lerden birine doğru fırlatır. ?de?ye belirli bir hızla, manyetik alana dik olarak giren tânecik ?de?nin içinde dâirevî bir yörünge tâkip eder ve dönüp tekrar aralığa gelir. Tânecik tam aralığa geldiği anda ?de?ler arasındaki elektrikî alan yön değiştirecek olursa, hareket yönünde uygulanan ikinci bir itme dolayısıyla yeniden hızlandırılır. Böylece tânecik yarım dâire çizip aralığa her gelişinde elektrikî alanın yönü değiştirilerek yeni bir itmeye tâbi tutulursa gittikçe daha fazla hız kazanır.
Çapı birkaç metre olan siklotronlar gerçekleştirilmiştir. Bu durumda düzgün bir manyetik alan elde etmek için kullanılan, elektromıknatıs da uygun büyüklükte tutulmalıdır. Ağırlığı binlerce tonu bulan böyle bir cihazla, tânecikler kullanarak 100 MeV (milyon elektron volt) dolaylarında enerji elde etmek mümkündür.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.