Rehber | Kategoriler | Konular
SEVR ANTLAşMASI
Alm. Friedensvertrag (m), Von Sévres, Fr. Traité (m) de Sévres, İng. The Sévres Treaty. Birinci DünyâHarbi sonrasındaki antlaşmalardan. Osmanlı Devletiyle İngiltere, Fransa, İtalya ve Yunanistan arasında 10 Ağustos 1920 târihinde Fransa'nın başşehri Paris'in Sevres kasabasında imzâlandı. Osmanlı Sultanı Vahideddîn Han (1918-1922) ileİngiliz, Fransız ve İtalyan parlamentoları tarafından tasdik edilmediğinden hükümsüz kalmıştır. Yunanistan tek taraflı kabul edip, yürürlüğe koymak istediyse de, ordusu 9 Eylül 1922'de İzmir'den EgeDenizine dökülünce, arzusundan vazgeçmek zorunda kaldı.
Sevr Antlaşması, 10 Nisan 1915 târihinde Londra'daRusya-İngiltere-Fransa Gizli antlaşmasına göre,Türkiye'nin paylaşılması esâsına dayanıyordu (Bkz. İstiklâl Harbi). Fakat, Sevr'de, Bolşevik İhtilâli, iç harp ve çarlığı destekleyen Avrupalı kuvvetlerle uğraşan Sovyet Rusya dışarıda bırakıldı. Sovyet Rusya dışarıda bırakılınca, önceki gizli antlaşmalarda Rusya'nın payına düşen topraklar yeniden paylaşıldı. Londra Antlaşmasında Rusya'ya verilen Türk Boğazlarının, Sevr öncesi tertiplerle İngiltere, Fransa ve İtalya kontrolünde tutulması kararlaştırıldı. İtilâf devletlerinin hazırladıkları antlaşma metnini Paris'te 11 Mayıs 1920 târihinde Osmanlı Devleti temsilcisi eski sadrâzam A.Tevfik Paşa okuyunca ?İstiklâlimize aykırıdır!? diyerek imzâlamadı. Tevfik Paşa, antlaşma metnine îtiraz cevâbı yazıp, İstanbul'a döndü.
Osmanlı mebuslarının, İstanbul'un işgâlinden sonra bir kısmı yakalanıp, Malta'ya sürüldü, bir kısmı da Anadolu'da Millî Mücâdeleye katıldığından antlaşma metni Mebuslar Meclisinden geçemiyordu. Sultan Vahideddîn Han, antlaşma metnini Türk İstiklâline aykırı bulduğundan, Mebuslar Meclisinden geçmediğini dünyâ kamuoyuna îlân edip, bütün baskılara rağmen tasdik etmedi. Yunanistan Meclisi, Sevr Antlaşmasını tasdik edip, yürürlüğe koymaya kalkıştı. Bunun üzerine beşinci defâ sadrâzamlığa getirilen Dâmâd Ferid Paşa; âyândan Hadi Paşa, Filozof Rıza Tevfik ve Bern elçisi R. Halisbeylerle Paris'e gidip, Sevr Antlaşmasını imzâladı. Ancak bu antlaşma Osmanlı Sultanı Vahideddîn Han ile İngiliz-Fransız-İtalyan parlâmentolarınca tasdik edilmedi.
Dört yüz otuz üç madde ve on iki bölümden meydana gelen ve hiçbir zaman geçerli sayılmayan antlaşmanın hükümleri şunlardı:
1) İstanbul ile Boğazların veMarmara'nınAnadolu kıyılarının tahkim edilmemesi ve buraların Karma BoğazlarKomisyonunca kontrolü; 2) Suriye ve Lübnan'ın Fransızlara; Arabistan, Yemen, Irak, Filistin'in İngiltere'ye; yine Mısır, Sudan ve Kıbrıs'ın İngiliz idâresine; Fas ve Tunus'un Fransa'ya bırakılması; 3) İzmir/Aydın vilâyetiyle Çatalca'dan batıya Doğu Trakya ve İmroz/Gökçeada ile Bozcaada dâhil Yunanlılara; 4) Rize, Trabzon, Gümüşhane,Artvin, Kars, Ağrı,Van, Bitlis, Muş, Bingöl, Erzincan ve Erzurum'un Ermeniler'e; 5) Muğla ve Antalya'nın İtalya'ya verilip; Konya, Göller Bölgesi, Afyon ve Bursa'ya kadarki yerlerde de himâye hakkı tanınması; 6) Kapitülasyonların her devlete tanınması; 7) Osmanlı devlet borçlarının ödenmesi.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.