Rehber | Kategoriler | Konular
SERTLiK
Alm. Hârte (f), Fr. Dureté (f), İng. Hardness. Sertlik, bir cismin, bir diğerinin batmasına gösterdiği direnç, mukâvemetle ölçülür. Sertlik, bağlı bulunduğu şeye göre değişir; izâfidir. Aşınma, korozyon, karıncalanma ve plâstik deformasyonlara karşı koyacak şekilde, seçilmesi gereğinde en mühim özellik sertliktir.
Sertleştirme yapabilmek için, çeliğe su verme ısıl işlemi yapılır. Çeliğin kritik sıcaklığa kadar ısıtılıp, sonra yağda veya suda su verilmesi sûretiyle yüksek sertlik ve aşınmaya karşı mukâvemet artışı elde edilir. Temperleme işlemiyse, su verme işlemini tâkip eder. Su verme işlemi esnâsında parçadaki iç gerilmeleri gidermek için yapılır.
Çeliğin sertliği karbon miktarına göre değişir. Sertleştirme yapabilmek için çeliğin karbon miktarının yüksek olması gerekir. Onun için karbon miktarı az olan bir çeliği (% 0,15-0,25) karbonlu yapmak için sementasyon işlemi yapılır. Sementasyon, katı haldeki çeliğin, yüzeyine karbon vermek demektir. Sementasyon işleminden sonra çelik, daima su verilerek sertleştirilir. Su verme işleminden sonra da iç gerilmelerin giderilmesi için meneviş fırınında, tavlama ve ısıl işlemler yapılır. İnce tâneli, krom-molipdenli çelikler bu usûlle iyi sertleşirler. Tâne büyümesi meydana gelmez. İçte ve dışta yüksek mukavemet elde edilir.
Üç türlü sertlik ölçme metodu vardır:
1) Brinell sertliği: Muâyene edilen malzeme yüzeyine sert çelikten bir bilya bastırılarak açılan çukur yüzeyinin her bir mm2sine düşen basma kuvvetidir. 2) Rockwell'e göre, sert malzeme üzerine sert elmas bir koniyle basma kuvveti tatbik edilir. Sertlik sayısı, açılan çukurun derinliğiyle ifâde edilir. 3) Vickers'e göre, piramit şeklinde elmas bir uç, muayene edilen malzeme yüzeyine batırılır. Sertlik değeri, kg olarak ifâde edilen yükün, meydana gelen iz alanına (mm2 ) bölümüne eşittir.
Genel bir kâide olarak, bir malzemenin sertlik ve mukâvemeti artınca sünekliği veya şekil değiştirme ve uzama miktarı azalır. Fakat pirinç metali müstesnâdır. Pirincin sertlik ve mukâvemeti artınca, sünekliği de artar.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.