Rehber | Kategoriler | Konular
PLEBiSiT
Alm. Volksabstimmung (f), Plebiszit (n), Fr. Plebiscite (m), İng. Plebiscite. Bir yöneticinin, bir hükümetin seçilmesi milletlerarası bir arâzi meselesinin çözümlenmesi, bir antlaşmanın uygulanması; bir bağımsızlık veya bir başka devlete katılma kararının alınması; iç politikaya âit bir problemde tercihin belirlenmesi gibi gâyelerle bir ülke veya bir bölgenin alternatif siyâsî programlar, teklifler arasındaki kânûniliği kabul etmeleri veya reddetmeleri için yapılan halk oylaması. Halk oylamasının bir şekli de referandumdur (Bkz. Referandum). Plebisit ve referandum biraz farklı olmakla berâber birbiri yerine kullanılabilmektedir.
Plebisit, demokratik halk oylamasından farklı bir özellik taşır. Hükümetler, plebisiti çoğunlukla, siyâsî partileri devre dışı bırakarak doğrudan halka başvurma yolu olarak kullanır.
Plebisit, teşkilatlı ve partili muhâlefeti etkisiz hâle getirerek halk üzerinde hâkimiyet kurma imkânı verdiğinden, iktidarlarını meşrulaştırmak isteyen totaliter rejimlerce de kullanılabilmektedir. Hitler iktidâra gelişinde ve iktidarını pekiştirmek için plebisitten faydalanmıştır.
Aslı Eski Roma'da pleb meclislerinin aldığı karar mânâsındaki plebiscifum'a dayanan plebisit, Fransa'da 1789 devrimi sonrasında halk hakimiyetinin bir ifâdesi olarak görüldü ve yaygınlık kazandı. Daha sonraları milletlerarası problemlerin çözümünde de kullanıldı.
İstiklal Harbinden sonra sınırlarımız dışında kalan Hatay'da Cemiyet-i Akvam'ın kontrolünde, 15 Nisan 1938'de plebisit başladı. Fakat kanlı bir safhaya girdiği için devâm edilmedi. Bundan sonra 22 Temmuz-1 Ağustos târihleri arasında sukûnetle yapıldı. Netîcede 35.847 Türk, 11.319 Alevî, 554 Ermeni, 1.845 Arap, 2.098 Rum Ortadoks ve 395 çeşitli seçmen ortaya çıktı. Böylece burada Hatay Cumhûriyeti kuruldu.
Hindistan ile Pakistan arasındaki 1947 Keşmir Anlaşmazlığı üzerine BirleşmişMilletler, burada bir plebisit yaparak, halkın ne tarafa katılması isteğinin tespitine karar verdi. Halkın çoğu Müslüman olduğundan Pakistan'ı tercih edecekleri açıkça belliydi. Hindistan plebisite yanaşmadı. 1957'de Keşmir'i kendisinin bir parçası sayarak işgâl etti. Bu günlerdeKeşmir konusu tekrar gündeme gelmiştir. Keşmir aldığı bir kararla bağımsızlığını îlân ettiğini bildirdi.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.