Rehber | Kategoriler | Konular
OVALAR
Alm. (Tief-) Ebene (f), Fr. Plaine (f), İng. Plain. Bulunduğu yerde çevresine göre çukurda kalmış, derin vâdilerle yarılmamış düz, geniş, umûmiyetle alüvyonlarla örtülü, yatak meyli az olan akarsuların derine gömülmemiş bulunduğu topraklara verilen ad. Ovaların başlıca özelliği pek az eğimli (% 1-4 kadar) olmalarıdır. Bir yüzey şeklinin ova olup olmadığı, alçak, veya yüksek oluşundan değil; vâdilerle yarılıp yarılmamış olduğundan anlaşılır.
Ovalar çeşitli şekillerde meydana gelmişlerdir. Bunlar genel olarak birikim ovaları ve aşınım ovaları şeklinde iki bölüme ayrılır.
1. Birikim ovaları: Akarsuların, deniz dalgalarının, buzulların taşıyıp biriktirdikleri molozlardan meydana gelmiştir. Bu ovalara örnek olarak, dağlarda, dağ eteklerinde görülen ovalar, deniz kıyılarındaki ovalar, akarsuların aşağı çığırlarındaki geniş ovalar ve soğuk iklimli yerlerde buzul taşlarından meydana gelmiş düzlüklerdir.
2. Aşınım ovaları: Aşınmayla meydana gelen ovalardır. Bu ovalara örnek akarsuların meydana getirdiği peneplen (yontukdüz)lerdir. Dalgaların aşındırmasıyla meydana gelmiş hafif dalgalı düzlükler biçimini almış, sonradan suların üstüne çıkmış, kıyı platformlarıdır.
Ovalar, bütün bölümlerinde düz olabildikleri gibi, bâzısında dalgalı, yer yer tepelerin bulunduğu, yerine göre küçük ölçüde basamakların da bulunabildiği, yeryüzü şekilleri olarak göz önüne alınırlar. Ovalar, deniz kıyılarında oluşmuşlarsa bunların yüksekliği az, çok yerde 20-30 m kadardır. Bunlar ?Alçak ovalar? veya ?kıyı boyu ovaları? adıyla anıldıkları gibi ?Çukur ova? şeklinde de isimlendirilirler. Türkiye'nin Akdeniz Bölgesindeki Çukurova bu özelliği taşır ve bu adla anılır. Daha içerilerde ise, dağlar, tepeler veya yaylalar arasındaki tektonik çöküntü alanlarında, farklı yüksekliklerde ovalar meydana gelmiştir. Böyle yerlerden geçen akarsular, taşıdıkları alüvyonları biriktirerek, böyle yerlerde alüvyon ovalar teşekkül etmiştir. Bunların bir kısmı 1000 m hatta 1500-2000 m olan yüksekliklerdedir. Böyle ovalara ?yüksek ova? denir.
Türkiye'de Hakkari bölgesinde yüksekliği 2000 m olan ve Yüksek Ova adını taşıyan büyük bir ova vardır. Ovalar çeşitli büyüklükte ve biçimdedir: Sadece 10-20 km2lik küçük ovalar, yüzlerce kilometreyi bulan büyükçe ovalar (Çarşamba, Bafra ovaları gibi), binlerce km2lik büyük ovalar (Çukurova ve Konya Ovası gibi).
Dünyâda ise çok daha büyük ovalar vardır (Nil Deltası Ovası 2400 km2, Ganj Deltası Ovası ise 44.000 km2dir). Her kıtada büyük ovalar vardır ve bu ovaların büyük ekonomik değerleri olmuştur. Meselâ Po Ovası, Eflak Ovası, Kuzey Avrupa ovaları, Avrupa kıtasındadır. Asya'da Mezopotamya Ovası, Orta Asya Ovaları, İndus, Ganj veKuzey Çin ovaları, Sibirya düzlükleri bulunmaktadır. Afrika'da BüyükSahra'nın ova şeklindeki yerleriyleKongo ve Kalahari'deki ovalar geniş yer tutar. Avustralya'nın orta bölümünün çukurluklarında Avustralya iç ovaları oluşmuştur. Kuzey Amerika'da Mississippi Ovaları ve GüneyAmerika'da Amazon Ovaları belirtilebilir.
Türkiye'de her türlü nitelikte ova özelliği gösteren yerler yaklaşık olarak 190.000 km2lik yer tutar. Bu da Türkiye yüzölçümünün dörtte birdir.
Türkiye'nin kıyı ve kıyı yakını ovaları çoğunlukla 200 metreye kadar olan yükseklikteki düzlüklerdir. Bu ovalar arasında, çok genişleri, çeşitli ürünlerin bol yetiştiği ve şehirlerin yerleştiği ovalar vardır. Ege ovaları, Bursa, Düzce, Adapazarı, Balıkesir ovaları ve Çukurova gibi 500 metreden yüksek Anadolu ovaları, batıdan doğuya doğru yükseliş gösterirler. Eskişehir, Bolu, Çivril ovaları 700-800, Tuz Gölü ve çevresi ovaları, Konya ve Ereğli ovaları 900-1000 m, Kayseri ve Develi ovaları 1000-1100 m, Erzincan Ovası, Uluova 1100-1200 m, Erzurum, Muş, Pasinler ovaları gibi Doğu Anadolu ovaları 1400-1800 m yüksekliğe sâhiptirler.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.