Rehber | Kategoriler | Konular
OTOMAT
Alm. Automat (m), Fr. Automate (m), İng. Automation. İnsan eli değmeksizin en ekonomik ve ucuz yolla malzeme imal eden, iş yapan teknolojik araçlara verilen genel bir isim. Demir bir çubuktan cıvata ve somun imal eden bir makina; para atıldığında kendiliğinden meşrubat veya sigara bırakan cihazlar; apartman kalorifer sistemleri (Bkz. Otomatik Kontrol), sigaralı müzik kutuları şeklindeki oyuncaklar: kompüterler birer otomattır. Otomatın işlemleri, kendine has otomatik kontrol sistemleriyle düzenlenir. (Bkz. Sibernetik)
Otomat târihi çok eski değildir. Otomatlarla ilgili çalışmalar, İslâm âlimlerine âittir. Ortaçağ karanlığındaki Avrupa henüz ilmî çalışmalara başlamadan önce İslâm memleketlerinde otomatlar yapılmıştı. Halîfe Hârûn Reşîd'in Frank Kralı Şarlman'a hediye olarak gönderdiği çalar saat, otomattan başka bir şey değildir.
Otomatla ilgili çalışmalar, 18. yüzyılda büyük ilerleme kaydetti. Sarkaçlı saatler, öten kuşlar bu devrin en mühim otomatları idi. Elektriğin bulunması ile otomat yapımında yenilikler oldu. Oyuncak, saat türü otomatlar yerini makina tezgahlarına bıraktı. Meselâ tekstil sanâyiinde kullanılan otomatlar sayesinde pamuk, el değmeden tezgahlara giriyor, taranıyor, elyaflarına ayrılıyor, ince iplikler hâlinde bükülüyor, bu iplikler istenilen kalınlıkta iplikler hâlinde tekrar birbirine sarılıyor, ipliğin kalitesi, kontrol ediliyor ve paketlemeye hazır duruma geliyor. İnsanların bu otomatlar arasında görevi, olabilecek aksaklıkları düzeltmekten ibarettir.