Rehber | Kategoriler | Konular
MiLLi BüTçE
Alm. Volkswirtschaftliche, Gesamtrechnung (f), Fr. Comptabilité (f) nationale, İng. National Budget. Bir ekonominin gelecek dönemdeki toplam kaynak ve harcamalarıyla ilgili tahminî denge. Gelecek belirli bir dönemde, ekonominin toplam kaynakları sayılan Gayri Sâfî Millî Hâsıla (GSMH) ve unsurları tahmin edilir. GSMH'ya yönelen, yatırım ve tüketim harcamaları olarak ifâde edilen toplam talep veya toplam harcama tahminleriyle kurulacak denge, ekonominin genel dengesi veya millî bütçedir. Aşağıda bir millî bütçe örneği verilmiştir:
Millî Bütçe (Genel Denge Tahminleri)
A) Harcama tahminleri:
1. Tüketim harcamaları:
a. Kamu tüketimi
b. Özel tüketim
2. Yatırım harcamaları:
a. Kamu yatırımlar
b. Özel yatırımlar
3. Toplam harcamalar
B) Kaynak tahminleri:
1. Gayri sâfî yurtiçi hâsıla:
Net dış âlem faktör geliri
2. Gayri sâfî millî hasıla:
Dış tasarruflar
3. Toplam kaynaklar
Yukarıda, Türkiye'de olduğu gibi, toplam kaynakları, toplam harcamalarına yeterli olmayan, bu yüzden dış tasarrufa (dış kaynağa) ihtiyaç duyan bir ekonomi örneği alınmıştır. Tersi durum düşünülürse, toplam kaynaklar için de dış tasarruf yer alamayacak, harcamalar içinde, kaynaklar, harcamaları aştığından harcamalar tarafında dış yatırım ve krediler yer alacaktır.
Görüldüğü gibi, kamu bütçesinde, vergi gelirlerinin yeterli olmaması hâlinde, nasıl borçlanmaya başvuruluyorsa, millî bütçede de, dış kaynaklara yönelinmektedir.
Millî bütçedeki dengesizlik bulunması hâlinde, bir başka deyimle, toplam kaynakların para bakımından değeri ile, toplam harcamaların para bakımından değeri arasında fark olması hâlinde, enflasyon (toplam harcama ? toplam kaynak) veya işsizlik ve durgunluk (toplam kaynak ? toplam harcama) durumları ortaya çıkabilecektir.
Devletin ve kamu iktisâdî teşebbüsleri dışındaki kamu tüzel kişilerinin harcamaları, yıllık bütçelerle yapılır. Kânun, kalkınma plânları ile ilgili yatırımlar veya bir yıldan fazla sürecek iş ve hizmetler için özel süre ve usuller koyabilir. Bütçe kânununa, bütçeyle ilgili hükümler dışında hiçbir hüküm konulamaz.
Bakanlar Kurulu, genel ve katma bütçe tasarıları ile millî bütçe tahminlerini gösteren raporu, mâlî yılbaşından en az yetmiş beş gün önce, TBMM'ye sunar. Bütçe tasarıları kırk üyeden kurulu Bütçe Komisyonunda incelenir. Bu komisyonun kuruluşunda, iktidâr grubuna veya gruplara en az yirmi beş üye verilmek şartıyle, siyâsî parti gruplarının ve bağımsızların oranlarına göre temsili göz önünde tutulur. Bütçe Komisyonunun elli beş gün içinde kabul edeceği metin TBMM'de görüşülür ve mâlî yılbaşına kadar karara bağlanır. TBMM üyeleri bütçe kânunu tasarılarının Genel Kurulda görüşülmesi sırasında, gider artırıcı veya gelirleri azaltıcı önerilerde bulunamazlar. Bakanlar Kuruluna kânun hükmünde kararnâmeyle bütçede değişiklik yapmak yetkisi verilemez.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.