Rehber | Kategoriler | Konular
METAMORFOZ
Alm. Verwandlung, Fr. Mètamorphose, İng. Metamorphosis. Bir bünyevî düzenden başka bir bünyevî düzene geçiş. Bâzı canlıların, larva döneminden ergin döneme geçene kadar uğradığı değişikliklere ?metamorfoz? veya ?başkalaşım? denir.
Birçok canlı, embriyon gelişince yumurtadan çıkar veya anasından ayrılarak serbest yaşamaya başlar. Bâzı türlerde embriyon devresini bir kurtçuk devresi izler. Embriyondan olan kurtçuk, ergin hayvandan çok değişik olduğu gibi ondan çok farklı bir hayat yaşar. Meselâ, kurbağaların iribaşları, böceklerin tırtılları gibi. Fizyoloji ve morfoloji bakımından ânî ve derin bir değişiklik, yâni başkalaşma geçiren kurtçuk genç bir hayvan hâline gelir. Kurbağanın iribaş yavrusu, suda yaşamaya elverişlidir ve solungaç solunumu yapar. Sonra başkalaşma geçirerek karada da yaşamağa elverişli duruma gelir ve akciğerle solumaya başlar. Metamorfoz en çok böceklerde görülür. Fakat bütün böcek takımlarında metamorfoz aynı şekilde olmaz. Başkalaşım beş kısma ayrılarak incelenir:
Ametabola: Larvalar tam ergine benzer. Bunlarda metamorfoz yoktur (Apteri gotalarda görülür).
Neometabola: Larvalar ergin hâle geçene kadar bir veya iki uyuşuk ara dönem geçirirler (Thysanoptera, Homoptera vs.).
Hemimetabola (Heterometabola): Buna ?yarı başkalaşma? da denir. Nimfa ve ergin evrelerini kapsar. Larvaları ergine benzemekle berâber kanatsızdır. Vücut bölümleri de ergindeki büyüklük orantısında değildir. Bu tip larvalara ?nimfa? adı verilir (Orthoptera, Hemiptera vs.).
Holometabola: Buna ?tam başkalaşma? adı da verilir. Larva dönemini gerçek pupa dönemi tâkip eder. Bu dönemlerde böcek, hareket ve beslenmeden kesilir. Koza içindeki larvanın iç organları kaynaşarak ergine has şekillere dönüşür (Diptera, Lepidoptera vs.).
Hypermetabola (Polymetabola): Muhtelif larva dönemleri şekil bakımından birbirlerinden farklılıklar gösterir. Çeşitli larva devrelerini, yalancı pupa ve pupa dönemleri tâkip eder.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.