Rehber | Kategoriler | Konular
KEBAN BARAJI
Elazığ'ın 45 km kuzeybatısında, Malatya'nın 65 km kuzeydoğusunda, Fırat Nehrinin Karasu ile Murat kollarının birleştiği noktadan 10 km aşağıda yer alan baraj.
Barajın yapımına 1963'te başlanmış, 1975'te baraj, ilk dört türbin-jeneratör ünitesiyle işletmeye açılmıştır. 1981 yılında beşinci ve 1983 yılında da altıncı, yedinci ve sekizinci üniteleri devreye girerek aynı yıl tam kapasiteyle çalışmaya başlamıştır. Barajın kapasitesi 1340 MW, 6 milyar kwh/yıl olarak planlanmıştır. Üretilen enerji, Türkiye'yi saran ve birbirine bağlı oluşu sebebiyle ?enterkonnekte sistem? adını alan enerji nakil hatlarıyla bütün ülkeye yayılmaktadır. Seydişehir Alüminyum, Gülman Ferro-Krom, Divriği DemirÇelik, Mâden, Bakır ve Süper Fosfat, Ergani Bakır Tesisleri için gerekli enerjinin temini Keban'la tamamlanmıştır.
Baraj inşâatı sırasında, yeraltının karstik yapısı neticesi meydana gelen boşlukları çimentoyla doldurmak icab ettiğinden, pekçok masraf ortaya çıkmıştır. Zemin, boşluklu kireç taşlarından ibarettir. Baraj yapılmadan önce on bir kilometre uzunlukta sondaj yapılmış ve muayene galerileri açılmıştır. İlk etütlerde daha derinlerde geçirimsiz şist bulunduğu tahmin edilerek inşaat başlamış ve yapım sırasında yeni sondaj ve galeriler açılınca altta tekrar büyük boşluklar bulunduğu anlaşılmıştır. Baraj eksenine dik ve paralel olarak gelişmiş fay ve çatlaklar içindeki mağaraların da, geçirimsizlik ve sağlamlık temini için, betonla tıkanması ve üstteki yüklerin daha aşağıdaki sağlam tabakalara aktarılması için payandalar yapılmıştır. Kırıklı ve parça parça olan bölgelerde ise geçirimsiz perde inşâ edilmiştir. Temel teşkilinde çıkan büyük meseleler baraj inşâ teknolojisine yeni ve faydalı bilgiler sağlamıştır. Barajın 1975 yılındaki toplam mâliyeti 9 milyar TL. olmuş, temel ve zemindeki dolgular mâliyetin yüzde kırkını teşkil etmiştir. Baraj merkezi, kil ve beton çekirdekli kaya-dolgu ve beton ağırlık olarak iki değişik tipin birleşmesi ile meydana gelmiştir. Gölde toplanan fazla suyun aşmasını sağlıyacak dolu savak teşkili için beton ağırlık kısmı inşâ edilmiş ve bu iki ayrı tipin birleştirilmesi de inşaat yönünden özellik arz etmiştir.
Temelden 211 m ve talvegden (nehir tabanından) 167 m yüksekte yer alan baraj kreti (üstü) 601.38 m kaya dolgu, gerisi beton olarak toplam 1125.72 m uzunluktadır. Kret genişliği 11 m olan gövdenin taban genişliği 581 m'dir. 687 km2 alanlı baraj gölü 64.100 km2 lik (125x425 km) bir havzadan gelen sularla beslenmektedir. Gölde 30,6 milyar m3 su birikebilmektedir. Baraj, sulama suyu temini, taşkın (sel, feyezan) korunması ve enerji üretimi gibi üç gâyeye hizmet etmek üzere yapılmıştır. Fırat'ın bu yerdeki debisi ortalama 635 m3/sn'dir; taşkında ise 6800 m3/sn'den fazla olabilmektedir. Baraj inşâası sırasında 30.000 kişilik yerleşim yerini de içine alan büyük bir bölge istimlâk edilmiş ve sular altında kalmıştır. Hâlen ülke enerjisinin dörtte birini sağlayan Keban Barajı, yükseklik bakımından, Türkiye'de birinci sırada yer almaktadır. Tuttuğu su bakımından ikinci, enerji üretimi bakımından da üçüncü sıradadır.
Keban Barajı yapılmadan önce kurak mevsimlerde Fırat Nehrinin suları azaldığında (160 m3/sn) aşağıdaki mansap bölgeleri tarım bakımından güçlük çekerken, şimdi debi 500 m3/sn altına hiç düşmediğinden susuzluk önlenmiş, taşkın tehlikesi de kalmamıştır.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.