Rehber | Kategoriler | Konular
KaZIM KARABEKiR
asker ve devlet adamı. 1882'de İstanbul'da doğdu. Babası Kırım Gâzisi Mehmed Emin Paşa, annesi Havva Hanımdır.
Kâzım Karabekir, İstanbul Zeyrek'te başladığı ilk öğrenimini, babasının seyâhatlerinden dolayı Van, Harput, Mekke'de devâm ettirdi. Orta öğrenimini Fâtih Askeri Rüşdiyesi ve Kuleli Askerî İdâdisinde tamamlayıp, Harbiye (Kara Harp Okulu)ye girdi. 1902'de Harbiye'den mezun olup, Erkân-ı Harbiye (Harp Akademisi)ye girdi. Erkân-ı Harbiyeyi birincilikle bitirdikten sonra, Kurmay Yüzbaşı olarak iki yıllık stajını Manastır'da tamamladı.
Manastır Erkân-ı Harbiyesinde vazîfe alıp, Rum ve Bulgar komitecilerine karşı çarpışmalara katılıp, yedi defâ başarı kazandı. Kolağası (önyüzbaşı) rütbesine terfi ettirilip 1907'de İstanbul Harbiye Mektebine tâyin olundu. İttihat ve Terakki Fırkasının Manastır ve İstanbul merkezlerinin kurulmasında görev aldı. 1908'de İkinci Meşrûtiyetin îlânıyla Edirne'deki Üçüncü Piyade Fırkası(Tümeni) Erkân-ı Harbiyeliğine tâyin olundu. 31 Mart Vak'ası üzerine Hareket Ordusuna katılarak İstanbu'a geldi ve Beyoğlu kışlası çarpışmalarına ve Yıldız Sarayı işgâline katıldı. 1910 Arnavutluk İsyânının bastırılmasına Hareket ve Erkan-ı Harb Reis Vekili olarak katıldı. Edirne'ye dönüp 1912'de binbaşılığa terfi etti. Edirne'de Onuncu Piyade Fırkası Erkân-ı Harbiyesindeyken Hudud Komiser Vekili olarak da vazife yaptı. Balkan Harbi (1912-1913)ne katılıp, harpten sonra Alman heyetinde vazîfe alarak Avrupa'ya gitti. 1914'te Kaymakamlığa (yarbay) terfi etti.
Birinci Dünyâ Harbi (1914-1918)nde Birinci Kuvve-i Seferiye Kumandanlığında vazifeliyken İran Harekâtına memur edildi (1914). Daha sonra İstanbul'a çağrılıp Kartal'daki On dördüncü Fırka Kumandanlığına tâyin olunup, Çanakkale Muhârebelerine katıldı (1915). Kolordu Kumandanlığının ardından Erkân-ı Harbiyeye (Genel Kurmay Başkanlığı) alınıp, Irak'taki Altıncı Ordu Erkân-ı Harbi (Kurmay Başkanı) olarak tâyin edildi. Miralaylığa (albay) terfi ettirilip, Irak Cephesinde Kûtü'l-Ammâre Muhârebelerine katıldı. Doğu'da çeşitli birliklerde vazife alarak, 1918'de Erzincan'daki Birinci Kafkas Kolordusu Kumandanlığına tâyin olundu. Rus desteğindeki Ermeni ordusuna karşı Erzincan ve Erzurum'da başarılı harekâtlara katıldı. Doğu'daki katliam ve insanlık dışı fiillerin önüne geçti. Yerli Müslüman ahâlinin takdirini kazanan Kâzım Karabekir, Livalığa (tuğgeneral) terfi ettirildi.
Birinci Dünyâ Harbi sonunda müttefik devletler mağlup sayılınca, yedi cephede şan ve şerefle mücâdele eden Türkiye, 1918 Mondros Mütârekesi ile silah bırakmak mecburiyetinde bırakıldı. Kâzım Karabekir Paşa kendine teklif edilen Erkân-ı Harbiye-i Umûmiye (Genel Kurmay) Reisliğini kabul etmedi. İstanbul'a gelerek, Osmanlı Sultanı Vahideddîn Han ile görüşüp, Anadolu'da Millî Mücâdele harekâtının başlatılması ile vazîfelendirildi. Önce Tekirdağ'daki 14. bilâhare de Erzurumda'ki 15. Kolordu Kumandanlığına tâyin olundu (Nisan 1919). Îtilaf devletlerinin bütün tehdidine rağmen 23 Temmuz 1919'da Erzurum Kongresini tertib ettirerek, M. Kemâl Paşanın takdirini kazandı. Sarıkamış ve Kars'ta Ermenileri mağlûb ederek, onlara Gümrü Muâhedesini dikte ettirdi (3 Aralık 1920). Gümrü Muâhedesi, Türk İstiklal Mücâdelesinin ilk milletlerarası antlaşmasıdır. Bu antlaşma ile Ardahan, Artvin ve Kars millî hudutlar dâhiline alındı. Türk Heyeti başkanı olarak Rusya, Ukrayna, Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan Sovyet Temsilcileriyle 13 Ekim 1921'de Kars Muâhedesini imzâladı. Türkiye-Sovyetler Birliği hududunun, bugünkü şekli tesbit edildi. Doğu Cephesindeki personel ve askerî malzemeleri Batı Cephesine gönderdi.
Türkiye Büyük Millet Meclisinin birinci devre (1920) Edirne mebusu seçildi. İstiklâl Harbinden sonra Ankara'daki Birinci Ordunun müfettişliğine tâyin olundu. 1923'te ikinci devre İstanbul mebusu seçildi. 1924'te ordu, aslî vazîfesine dönünce grubunu kurduğu, Cumhûriyet devrinin ilk muhâlefet partisi Terakkiperver Cumhûriyet Fırkasının başkanlığına seçildi. Şeyh Sait İsyanı bahane edilerek parti kapatıldı. Muarızları tarafından çeşitli iftiralara uğradı. Cumhurbaşkanı M. Kemâl Paşaya İzmir sûikastını tertipleyenler ile alâka ve irtibâtı olduğu iddiâsı ileri sürülerek İstiklâl Mahkemesine verildi. Suçsuz olduğu anlaşılıp, beraat etti. 1927 yılında emekliye ayrılıp, İstanbul'a yerleşti. Tek parti devrinde küskün olarak 1938 yılına kadar İstanbul'da kaldı. 1938'de tekrar siyâsî hayâta atılıp İsmet Paşa'nın arzusunu kabul ederek CHP'den İstanbul milletvekili seçildi. 1946'da Büyük Millet Meclisi Başkanlığına getirildi. Bu vazîfedeyken, 26 Ocak 1948'de kalp krizi geçirerek vefât etti. Ankara Şehitliğine gömüldü.
Kumandan ve siyâset adamı olarak Türkiye'de çeşitli vazifeler yapan Kâzım Karabekir Paşanın askerî, siyâsî, iktisâdî kitapları yanında hâtırâtı da vardır. İstiklâl Harbimiz; İstiklâl Harbimizin Esasları; Cihan Harbine Neden Girdik, Nasıl Girdik, Nasıl İdâre Ettik; Erzincan ve Erzurum'un Kurtuluşu; İktisâdî Esaslarımız; Sanâyi Projeleri; Ermeni Meselesi; Ülkümüz Kuvvetli bir Türkiye'dir; Öğütlerim, başlıca eserleridir.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.