Rehber | Kategoriler | Konular
KARiKATüR
Alm. Karikatur (f), Fr. Caricature (f), İng. 1. Cartoon 2. Caricature. Herhangi bir insanın, fikrin veya bir olayın resimlendirilerek gülünç şekilde anlatılması. Bir insanın veya bir olayın ayrıntılarına girmeksizin, kısa, düşündürücü ve özlü bir fikir vermek veya genellikle güldürmek için bâzı özelliklerinin göze çarpıcı bir şekilde resimlendirilmesi. Karikatür, bir resim sanatıdır. Bu resimleri çizenlere ?karikatürcü? veya ?karikatürist?denir.
Karikatür, özelliği îtibârıyla tanınan, bilinen orijinalinden farklıdır. Karikatür, konu olan bir kişinin veya bir olayın dikkati çekici özelliklerini ortaya koyar. Çoğu zaman kişinin bâzı özelliklerinin abartılmasını konu eden karikatür, o kişiyi hicvetmek, küçültmek ve onunla alay etmek vâsıtası olarak da kullanılmaktadır. Alay etmek, insanların birbirlerini hafife alması, rencide etmesi, onu küçük ve gülünç duruma düşürmesi demektir. Bu hususta Avrupalı filozof Bergson ?İnsanlar, yalnız insanları veya insanlarla ilgili olayları gülünçleştirmeyi düşünmüşlerdir.? demiştir.
Çok eski devirlerden beri karikatürün yapıldığı bilinmektedir. Pompei ve Herculanın kazılarında, duvar ve vazolarda çeşitli karikatür örneklerine rastlanmıştır. Esas karikatür sanatı, Rönesans devrinde başlamıştır. Fakat Champfleury, eskiden yapılan resimleri karikatürden saymamaktadır. Resme konu olan kişilerin özellikleri aydınlatılmadığı için karikatür sayılmaz. Bunlara ?bürlesk? denir.
Taş, tuğla, vazo ve duvar gibi yerlere yapılan karikatür, baskı makinesi bulunup da kitaplar ve gazeteler yayınlanmaya başlayınca daha da gelişti.
On sekizinci yüzyılda yaşamış İspanyol ressamı Goya, siyâsî karikatürleriyle ün yaptı. Aynı çağda yaşamış İngiliz ressamı William Hogarthda eserlerinde bu özelliğe çok yer verdi.
Gazeteciliğe karikatürü ilk defa Fransız ressamı Charles Philippon getirdi. Hatta 1831'de Paris'te La Caricature Gazetesi'ni kurdu. Ondan sonra İngilizler ve Almanlar da karikatürü gazetecilikte kullanmaya başladı. İngiltere'deki ünlü siyâsî mîzâh dergisi Punch bu çığırın kısa zamanda gelişmesine yol açtı.
Karikatür, kendine özgü sâdeliği ve didaktik (öğretici) tarafı sebebiyle herkes tarafından benimsendi. Karikatürde insanları veya tipleri hicivli olarak canlandırma şekli ilk olarak 16. yüzyılda olmuştur. Meselâ, Agostino Carracci ve Giovanni Bernini tarafından ele alınmıştır. On altıncı yüzyılın tanınmış karikatürlerinden birisi, küçük bir el arabasında midesini taşıyan ve bir yandan da kusan bir oburu tasvir eden Alman karikatürüdür.
Siyâsî konuları gâye edinen karikatürler, 18. yüzyılda çoğaldı. Luterciliğin ortaya çıkışı İngiltere'de Hannover Hânedânıyla Jakobitler arasında meydana gelen olayları anlatan çizgiler önemli siyâsî karikatürler arasında sayılmaktadır. Son zamanlarda milletlerarası karikatürcüler arasında Fransa'da Sennep, Guérin ve Effel; İngiltere'de Sir David Low; Almanya'da da P. Simmel bilinmektedir. Şâir ve edipliklerinin yanında Victor Hugo ile Alfred de Musset birer karikatürcüydüler.
Türkiye'de ilk karikatür; Teodor Kasap'ın 1870'te çıkardığı Diyojen Dergisi'nde görüldü. İlk karikatürist Cem adındaki bir ressamdır. Çıkardığı Cem dergisinde batı anlayışına uygun olarak Osmanlı Devletini ve idârecilerini hicvetmiştir. Cumhûriyet döneminde önceleri Necmi Rızâ, Orhan Vural, Sedat Nûri İleri, Münif Fehim, Rıfkı, Râmiz ve daha sonra Sâlih, Vehip Sinan, Semih Balcıoğlu, Turhan Selçuk, Nehar Tüblek, Ferruh Doğan, Güngör Kabakçıoğlu, Tonguç Yaşar gibi karikatürcüler yetişmiştir. Cemâl Nadir ve Râmiz yurdumuzda karikatürcülüğü meslek hâline getirmişlerdir.
İnsanlarla alay etmek, onları gülünç duruma düşürmek, toplumdaki şeref ve itibarlarını rencide etmek İslâm dîninde kesinlikle yasaklanmıştır. İslâmiyet, eziyet edici, kalp kırıcı, üzücü ve alay edici oldukları zaman karikatür yapmayı yasak etmiştir. İslâm dîninde, insanların şeref ve îtibârını zedeleyen, mânevî değerleriyle alay eden ve insanları kötülüğe sürükleyen karikatürler de yasaktır. İslâm dîni, insanlarla alay edilmesine, gençlerin fuhşa sürüklenmesine, evlilerin baştan çıkarılmasına sebeb olan her türlü canlı resimleri ve karikatürleri haram kılmıştır.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.