Rehber | Kategoriler | Konular
EMiSYON
Alm. Emission, Ausgabe, Fr. Emission, İng. Issue. Türkçe karşılığı ?ihraç demek olan emisyon kelimesi yabancı dillerde ?çıkarmak, yaymak, tedâvüle çıkarmak? anlamında kullanılır. Kâğıt paranın, tahvillerin, hisse senetlerinin ilk defâ piyasaya sürülmesi emisyondur. Ufaklık paranın piyasaya çıkarılmasında emisyon terimi kullanılmaz. Merkez Bankasının piyasaya sürdüğü toplam kâğıt para miktarı, emisyon hacmini ifâde eder.
Emisyona Merkez Bankası yetkilidir. Emisyon Merkez Bankasının aktif ve pasifindeki gelişmelerin sonucu oluşur. Merkez Bankası mevduatı arttığı zaman emisyon ihtiyâcını azaltan, azaldığı zaman emisyon ihtiyâcını arttıran bir faktördür.
Merkez Bankasının para basması doğrudan emisyon hacmini arttırmayabilir. Büyük ölçüde para basıldığı halde bunun tamâmı piyasaya sürülmemiş olabilir. Buna karşılık hiç para basılmadığı halde, Merkez Bankası depolarda bulunan paraları piyasaya sürerek emisyon hacmini arttırabilir.
Merkez Bankasının çıkardığı kâğıt para miktarı, ekonominin ihtiyâcı düzeyinde kalmalı; fazla veya eksik olmamalıdır. Bu bakımdan TC Merkez Bankası Kânunu, bankanın hangi hallerde ve ne miktarda kâğıt para basabileceğini açık bir şekilde belirlemiştir. Buna göre banka başlıca üç şekilde kâğıt para çıkarabilir:
1. Altın ve döviz karşılığı emisyon: Merkez Bankası, gerçek ve tüzel kişilerin getireceği altın ve dövizlerin değeri kadar kâğıt para piyasaya sürebilir. Banka, satın aldığı bu altın ve dövizi kâr payı da dâhil olmak üzere ithâlâtçılara satarak, piyasaya sunduğu paraların geri dönmesini sağlar.
2. Reeskont karşılığı emisyon: Bankalara iskonto yoluyla intikal etmiş kısa ve orta vâdeli ticârî ve sınâî senetlerin bir kısmını ilgili bankalar Merkez Bankasına iskonto ettirebilir. Bu reeskont işlemiyle Merkez Bankası, piyasaya ek para sürerek emisyon hacmini arttırabilir.Ticârî senetlerin vâdesi geldiğinde tahsil edilir, dolayısıyla bu yoldan piyasaya sürülmüş para Merkez Bankasına geri döner. Banka, reeskonta kabul ettiği senet miktarını azaltmak veya arttırmak yoluyla emisyon hacmini değiştirebilir.
3. Hazineye açılan krediler karşılığı emisyon: Devletin yıl içindeki gelirleri bâzı aylarda giderlerini karşılamayabilir. Ortaya çıkan nakit açığını Hazine, Merkez Bankasından alacağı kısa vâdeli kredilerle kapatma yoluna gider. Daha sonra gelirin fazlalık verdiği aylarda borcunu öder. Merkez Bankası, kamu hizmetlerinin zaman ve mekana göre sürekliliğini sağlamak amacıyla, hazineye, câri yıl genel bütçe ödeneklerinin % 15'i kadar kısa vâdeli avans verebilir ve piyasaya kamu iktisadi teşebbüslerine Hazine Kefâletini Hâiz Bonolar karşılığında doğrudan açılan krediler oranında para sürebilir.
TC Merkez Bankası, 1970 târih, 1211 sayılı kânuna göre, emisyon ve kredi hacmini ekonomik ihtiyaca uygun şekilde düzenlemekle görevlidir.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.