Rehber | Kategoriler | Konular
DERGi
Alm. Zeitschrift (f), Fr. Revue (f), İng. Periodical review, magazine. Haftalık, on beş günlük, aylık veya yıllık olarak düzenli aralıklarla çıkan bir fikir yayını; mecmua kelimesinin eşanlamı.
Osmanlılarda ilk gazete çıktıktan 18 yıl sonra ilk mecmua olan Vakâyi-i Tıbbiye yayınlanmaya başlandı (1849). Bu meslekî sağlık dergisi aylık olup, iki seneden fazla yayınlanabildi (28 sayı). Bir müddet sonra Mecmûa-i Fünûn aylık olarak 47 sayı çıkarılabildi (1862-1867). İlk resimli dergi olan Mir'ât 1862'de üç sayı neşriyât yapabildi. Cerîde-i İber-i İntibâh (1862-1864) 8 sayı yayınlandı. Bunlar ilk yayınlanan dergilerdi. Bunlardan sonra pekçok isimde muhtelif zamanlarda çıkan ekserisi uzun zaman devâm etmeyen dergiler neşredilmişti. Bunların içinde Erkân-ı Harbiye-i Umûmiye'nin yayınladığı Cerîde-i Askeriye (1864-1919) 15 günde bir çıkıp en uzun yayın hayâtı olandır.
İkinci Meşrûtiyetten sonra çıkan gazete ve dergilerin sayısı 353'e yükselmişse de uzun süre devâm etmeyerek, 1909 başında konan sansürden sonra, adedi birden düşmüştü. 1910'da 130, 1911'de 124, 1914'te 70, 1915'te 6, l918'de 71 dergi ve gazete çıkmaktaydı.
Cumhûriyetten sonra ise; haftalık 77 sayı çıkan Kelebek, haftalık 54 sayı çıkan Süs, Zümrüt-i Anka (1923-1925), Ayın Târihi (1923-1957), Resimli Ay (1924-1938), Papağan (1924-1927), Haftalık Mecmua (1925-1928), Yeni Kitap (1927-1928) gibi dergiler çıkmıştı. Harf inkılâbından sonra basının sarsıntı geçirmesi, pekçok dergi ve gazetenin kapanmasına sebeb oldu. Hükûmetçe mâlî bakımdan desteklenen dergi ve gazeteler çıkmaya başladı. Yeni dergiler; İdâre, Uyanış (1928-1940), Kadro (1932-1935), Akın (1932-1933), Varlık (1933), Fikir Hareketleri (1933-1940), Yedigün (1933-1950), Ülkü (1933-1950), Yeni Adam (1934), Yücel (1935-1956), Ağaç (1935-1936) yılları arasında neşredildiler.
İkinci Dünyâ Harbi sırasında gazete adedinde de fazlalaşma görüldü. Buna rağmen dergi adedi azalarak 178'den 127'ye düştü. Daha sonraki yıllarda 1945'te 287, 1947'de 379, 1950'de 479, 1952'de ise 624 dergi yayınlanmaktaydı. 1961 yılından sonraki senelerde dergi sayısında büyük bir artış oldu. 1970'li senelere gelindiğinde çıkan dergi miktarı 1000'i aşmıştı. Daha sonra vukû bulan ekonomik, siyâsî ve sosyal gelişmeler netîcesinde dergilerin sayısı 80'li senelerin başında önemli miktarda düştü.
Ancak bâzı gazetelerin yan yayını olarak yeni dergiler de neşir hayâtına girmiştir. Daha çok bu dergiler çocukları hedef almıştır.Türkiye Çocuk, Tercüman Çocuk, Milliyet Çocuk, Can Çocuk dergileri bunların belli başlılarındandır. Ancak bu dergilerden Türkiye Çocuk hâriç hiçbirisi uzun ömürlü olmamıştır. Ayrıca yine büyük gazetelerin ilmî ve iktisâdî yönden dergiler çıkardığı da görülür. Türkiye Gazetesi yayın topluluğu arasında yer alan İnsan ve Kâinât ile Tekstil Teknik Dergisi bunların önde gelenleridir.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.