Rehber | Kategoriler | Konular
ZiFT
Alm. Pech (n), Fr. Poix (f), İng. Pitch. Taşkömürü, linyit, odun ve ham petrolün ısıtılarak damıtılması ile elde edilen siyah yapışkan atık. Soğukta sert ve kolaylıkla kırılabilen, vücut sıcaklığında yumuşayan ve kaynak su içerisinde tamâmen eriyen kokulu bir maddedir. Taşkömürü, linyit ve odunun damıtılması ile önce katran, katranın damıtılıp muhtelif organik maddeleri ayrıldıktan sonra geride artık madde olarak da zift elde edilir. Petrolün damıtılmasında benzin, gazyağı, mazot ve mâdenî yağlar ayrıldıktan sonra, geride kalan maddeye asfalt denir. Asfalt da elde edilmiş şekli îtibâriyle zifttir. (Bkz. Asfalt)
Zifti çıkarılacak madde hava ile teması olmayan kapalı bir kazan içerisine konularak ısıtılır. Isıtma işleminde genellikle buhar kullanılır. Buhar aynı zamanda ayrışmayı da kolaylaştırır. Bir başka metod ise hava üflenerek oksitleme yolu ile elde etmedir. Bu işlemler sonunda uçucu maddeler bir başka kapta biriktirilerek yoğunlaştırılır. Su ile karışık halde zift elde edilmiş olur. Ziftin evvelâ suyu ayrılır, daha sonra sülfürik asit içerisinden geçirilerek kükürdünden temizlenir. Zift buharı yağdan veya aktif kömürden geçirilerek benzin, toluen gibi kıymetli kimyevî maddelere ayrılır. Odun ve kömür katranından elde edilen zift için 450-700°C düşük ısı karbonlaşması ve 900-1200°C arasında ise yüksek ısı karbonlaşması söz konusu olup, farklı yapıya sâhip maddeler açığa çıkar. Odundan elde edilen zifte halk arasında karasakız da denir.
Zifti ilk elde eden Alman tıp profesörü J.J. Becher'dir. 1665 senesinde ilâç yapmak maksadı ile taşkömürünü damıtmıştır. Odundan elde edilen zift daha sonra gemilerin karinolarına böcek tutmaması için sürülmeye başlandı. Ziftin tekrar damıtılması ile elde edilen daha akıcı madde (creosote) ise denizyolu traverslerinin, telgraf direklerinin çürümemesi için kullanıldı. 1865 senesinde ziftten karbolik asit (fenol) elde edilmesiyle eczâcılıkta antiseptik çığırı açılmış oldu. Ziftin yol yapımında kullanılışı ise 1901 senesine rastlar. Ziftten elde edilen maddelerin sayısı üç yüzden fazladır. Bakalit, naylon, aseton, etilalkol, metiletilketon, asetikasit, naftalin, benzin züfaten elde edilen organik maddelerdendir.
Odunun damıtılması ile elde edilen maddeler % 81 su, % 3-4 metil alkol, % 6-8 asetik asit ve % 7 zifttir. Bu şekilde elde edilen ziftte çeşitli yağlar, esterler, ketonlar, alkoller, fenoller ve daha birçok organik maddeler vardır. Çam ağacı gibi reçineli odundan elde edilen ziftte bol miktarda terebentin de bulunur. Merhem hâlinde deri hastalıklarında (uyuz, ekzama, mantar gibi) kullanılır. Linyit kömüründen elde edilen ziftte ise parafinli maddeler çoktur. Bu tür ziftlerden motor yağlama yağları ve yakıtları da elde edilebilir.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.