Rehber | Kategoriler | Konular
YüZYIL SAVAşLARI
on dört ve on beşinci yüzyıllarda İngiltere ve Fransa krallıkları arasında belirli aralıklarla devam eden savaşlar. Bu iki krallık arasında 12. yüzyıldan sonra, İlk Yüzyıl Savaşı olarak adlandırılan savaş olmuş ve 1259 Paris Antlaşması ile geçici olarak barış sağlanmıştı. Asıl Yüzyıl Savaşları olarak adlandırılan mücâdele 1337-1453 yılları arasında meydana geldi.
Paris Antlaşmasından beri Fransa ve İngiltere kralları, Aktinya için devamlı mücâdele hâlindeydiler. Fransa kralı İngiltere kralına tâbiydi. İngiltere Kralı Üçüncü Edvard'ın annesi, Fransa Kralı Üçüncü Filip (Philippe)in kızıydı. Fransa'da krallık, 1328'de Kapetler Hânedanından Valois Hânedanına geçince, Üçüncü Edvard, yeni Fransa Kralı Altıncı Filip'e vasal olmayı reddedip, Fransa tahtına geçmek isteyince, mücâdele yeni bir yön kazandı. Böylece iki krallık arasında savaş yeniden başladı. 1345'e kadar sönük bir şekilde devam eden çatışmalar, bu târihten îtibâren kızıştı. Fransa'da cereyan eden savaşlarda İngilizler, birçok yerde Fransızları yendiler. Üçüncü Edvard, Fransız süvârilerini Greey'de bozguna uğrattıktan sonra Kale (Calais) şehrini ele geçirdi (1347). Bu savaşlar sırasında çıkan vebâ salgını dolayısıyla çok sayıda insan öldü. Savaşa bir süre ara verildiyse de anlaşma sağlanamadığı için 1355'te yeniden başladı. Fransızlar yine ağır yenilgiye uğradılar ve Kral İkinci Jean esir düştü. Nâib seçilen veliaht Şarl (Charles) zamânında Fransa, karışıklık içerisinde kaldı. Düzeni yeniden sağlayan veliaht, 1360'ta ağır şartlı bir antlaşma imzâlayarak Fransa tahtını babasına, bir kısım yerleri ise İngiltere kralına bırakmak zorunda kaldı.
Babası İkinci Jean'ın ölümü ile tahta çıkan oğlu Beşinci Şarl'ın on altı yıllık saltanatı, Fransızların toparlanmasını sağladı. 1369'da başlayan çarpışmalarda, daha çok çete savaşları yapan Fransızlar, İngiliz ordularını birer birer yok ederek, daha önce kaybedilen yerlerin birçoğunu geri aldılar. 1380-1413 yılları arasında, her iki devlette iç karışıklıklar çıktığından savaş olmadı. Tahta çıkan Kral Altıncı Şarl'ın bir süre sonra delirmesi üzerine Fransa iki partiye ayrıldı ve ülkede iç savaş başladı. Bundan dolayı Fransa'da, bu barış döneminde kuvvetli bir yönetim kurulamadı.
İç buhranlarını daha erken halleden İngiliz Kralı Beşinci Henri (Henry), Fransa'nın bu karışık durumundan faydalanmak için harekete geçti. 1415'te Normandiya'ya çıkan Henri, Fransızları ağır bir yenilgiye uğrattı. Fransız ileri gelenlerinin birçoğu öldü veya esir düştü. 1422'de Beşinci Henri ve Altıncı Şarl öldüler. Beşinci Henri'nin oğlu Altıncı Henri, Paris'te Fransa kralı îlân edildi. Bu târihten îtibâren altı yıl içinde İngilizler, Loire Irmağına kadar bütün Kuzey Fransa'yı ele geçirdiler. Bu sıralarda Altıncı Şarl'ın oğlu Yedinci Şarl'ın krallığını îlân etmesi, yeni karışıklıklıklara yol açtı. İngilizler, 1428'den sonra Loire ötesindeki bölgelerin anahtarı sayılan Orleans şehrini kuşattılar. Bu kuşatma sırasında kuvvet dengesi yeniden değişti ve Yüzyıl Savaşlarının Fransa'nın zaferiyle sonuçlanacak son safhası başladı. Lorenli köylü bir kız olan ve dînî hislerle hareket ederek, İngilizleri ülkeden çıkarma görevi aldığına inanan Jan Dark (Jeane d'Arc)ın Orleans'ı kurtarması, Fransa'da millî hissin güçlenmesine sebep oldu. İngilizleri Patay'da mağlup eden Jan Dark, Yedinci Şarl'ı Reims'te tahta çıkardı. Jan Dark, Paris'i kurtarma teşebbüsünde muvaffak olamıyarak esir düştü. Uzun süren bir muhâkemeden sonra 1431'de canlı olarak yakılması, Fransa'da milliyetçilik hislerini körükledi. Kendi aralarındaki anlaşmazlıklara son veren Fransız halkı, Yedinci Şarl'ın etrâfında birleşerek İngilizlere karşı ayaklandılar. Yedinci Şarl, merkezî ve mahallî idâreyi, mâliyeyi ve orduyu yeniden düzenledikten sonra kaybedilen yerleri geri almak için harekete geçti. 1436'da Paris, 1441'de Champagne, 1450'de Maine ve Normandiya, 1453'te Guyenne, İngilizlerin elinden alındı. Yalnız İngiltere'ye yakın olan Kale şehri onların elinde kaldı. Böylece savaş sona erdi. Ancak iki devlet arasında sulh, Ağustos 1475'te imzâlandı.
Yüzyıl Savaşlarının çok önemli sonuçları oldu. En başta, her iki devlet, savaştan çok büyük zarar gördü. Fransa yıkılıp yakıldığından ülkede yoksulluk arttı. Savaşlarda derebeylerin çoğu öldüğü için krallık otoritesi güç kazandı. Bu savaş aynı zamanda Avrupa'da bir devletin sömürge durumuna getirilemeyeceğini ortaya koydu.
Yüzyıl Savaşlarının Osmanlı târihi için de önemi vardır. İngiltere ve Fransa'nın uzun süre savaşmaları, Osmanlıların Balkanlarda ilerlemelerini kolaylaştırdı. Öte yandan, 1402 Ankara Meydan Savaşından sonra parçalanan Osmanlı Devleti, yine bu mücâdele dolayısıyla Avrupa tarafından önemli bir saldırıya mâruz kalmadı.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.