Rehber | Kategoriler | Konular
üRETiM (istihsâl)
Alm. Produktion, Erzeugunf (f), Fr. Production (f), İng. Production. İktisâdî fayda, yâni insan ihtiyaçlarını tatmin etme kâbiliyetini artıran her türlü faaliyet. Daha dar mânâda, fikren veya bedenle belli bir emek veya sermâye sarf ederek, karşılığında elde edilen hâsılat veya hizmet.
Üretim veya istihsâl, toprağın işlenerek bir ürün elde edilmesi şeklinde olabileceği gibi, bir fabrikada emek, sermâye ve hammaddenin belirli ameliyelerden sonra yeni bir mâmül mal elde edilmesi şeklinde de olabilir. Üretilen bir mal, başka bir üretim biriminin (işletmenin) hammadde girdisi olabileceği gibi nihaî tüketim maddesi de olabilir. İktisâdî mânâda üretim, bâzan da hizmet şeklinde kendisini gösterebilir. Meselâ, otellerde ve lokantalarda yapılan hizmetlerde, insan ihtiyaçlarına yönelik faaliyetler olduğu ve ülke ekonomisine fayda temin ettiği için üretimden sayılırlar. Nitekim, bir devletin toplam üretim miktarı tespit edilirken sanâyii ve tarım sektörünün yanında hizmet sektörü de dikkate alınır ve para cinsinden değeri toplama dâhil edilir.
İktisat, kıt kaynaklarla sayısız ihtiyaçlar arasında bir denge kurmaya çalıştığı için önemli ve faydalı malların seçimi sözkonusu olmaktadır. Üretimin yapılması için de toprak, emek, sermâye ve müteşebbise ihtiyaç duyulmaktadır. Bu dört unsur, insanların ihtiyaçlarını öncelik sırasına göre tespit ederek üretmektedir. Üretimle tüketim atbaşı gitmektedir. Genel olarak tüketimi yapılmıyan mal veya hizmetler üretilmezler. Diğer bir ifâdeyle üretim yapılması, ihtiyaçlardan doğmaktadır. Ancak bu durum bâzan da sun'î ihtiyaç dediğimiz lüks tüketimin sonucunda kaynakların lüks üretime tahsis edilmesi şeklinde de kendini gösterir. Bu şekildeki bir üretim şekli, kıt olan kaynakların adâletli bir şekilde kullanılmasını ortadan kaldırmaktadır.
Üretim belli başlı dört şekilde görülür:
a) Maddenin tatmin özelliğini değiştirerek maddî fayda meydana getirir.
b) Malların bir yerden başka bir yere nakledilmesiyle mekân faydası meydana getirilir. Meselâ, malın çok bulunan bir yerden az bulunan bir yerde pazarlanması ve satılması gibi.
c) Malların bol olduğu zamanlarda stok edilerek az bulunan zamanda kullanılmaya ve istihlâka arzedilmesiyle zaman faydası meydana getirir.
d) Hizmet faydası meydana getirir. Bir doktorun bir berbere yaptığı iş, hizmet faydasıdır.
Üretim faktörleri: Bir üretimin meydana gelmesinde, kullanılan unsurlardır. Üretim faktörleri; toprak, emek ve sermâyedir. Ayrıca müteşebbis de üretim faktörlerinden sayılmıştır. Yer altı ve yer üstü kaynaklarıyla tabiattaki her türlü unsur, toprak kavramı içine girer. Emek faktörü, bir mal veya hizmet faktöründeki insan gayretidir. Bu çalışmaların bâzısı kol kuvvetine dayanırken, bâzılarında fikir kuvveti daha ağır basar. İktisatta her türlü üretim aracı, sermâye sayılır. Böylece daha önce üretilmiş olan bu araçlar, üretim faaliyetinde insana yardımcı olup, faaliyetin verimliliğini arttırır. Bunlardan başka günümüzde, klâsik bu üç üretim faktörünün dışında ?Teşebbüs unsuru? işin organizasyonunu üstlenmesi ve idâre etmesi sûretiyle üretimin gerçekleşmesinde önemli bir faktör olarak sayılmıştır.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.