Rehber | Kategoriler | Konular
SüLFüRiK ASiT
Alm. Schwefelsäure (f), Fr. Acide (m), sulfurique, İng. Sulphuric acid. Sanâyide önemi büyük, kuvvetli bir mineral asit (H2SO4). Yağ kıvamında renksiz bir sıvıdır. Zac yağı veya zac asidi olarak da bilinir. Saf asidin yoğunluğu 25°C'de 1,834'tür. 10,5°C'de donar, 315-318°C aralığında kaynar. Suyla her oranda karışır. Karışma esnâsında büyük bir ısı açığa çıkar. Tehlikeli sıçramalar olabileceğinden asit seyreltileceği zaman suyu aside değil, asidi suya ilâve etmelidir. Tehlikeli bir madde olup, vücûdun bir yerine temas ettiği zaman, ânında orayı birkaç dakika bol miktarda suyla yıkayıp, sonra yanık tedâvisi yapmalıdır.
Üretimi: Sülfürik asit iki ticârî metodla üretilmektedir. Kontakt usûlü ve kurşun odalar usûlü. Kontakt projesinde sülfürlerin (başlıca pirit, FeS2) havada yakılmasıyla kükürtdioksit (SO2) elde edilir. Bu da platinli amyant gibi katalizörler mevcudiyetinde oksijenle reaksiyona sokularak kükürt triokside (SO3) dönüştürülür. Kükürt trioksidin suyla reaksiyonundan da sülfürik asit elde edilir. Kurşun odalar usûlünde kükürt dioksit, su mevcudiyetinde nitrik asitle yükseltgenir. Reaksiyon geniş kurşun odalarda gerçekleştirilir.
Ticârî asit destilasyonla (damıtma) % 98,3'lüğe derişiklendirilir. Saf sülfürik asit ise fraksiyonlu kristallendirmeyle elde edilir.
Kullanılışı: Suyla çeşitli hidratlar verir. Monohidrat sülfürik asit (H2SO4H2O) nisbeten kararlıdır. Dolayısıyla derişik sülfürik asit, etkin bir kurutma vâsıtasıdır. Havanın nemini ve hatta şeker ve nişasta gibi bileşiklerin suyunu alır.
Derişik asit kuvvetli bir yükseltgeme vâsıtasıdır. Burada bir oksijen atomu kaybederek sülfüroz aside (H2SO3) indirgenir. Sülfüroz asit de kükürtdioksit ve suya ayrışır.
Derişik sülfürik asit sıcakta, çoğu metallerle SO2 verecek şekilde reaksiyona girer:
2Ag+2H2SO4®Ag2SO4+SO2+2H2O
Altın, reaksiyona en zor girenidir. Derişik sülfürik asit, kaynama noktası düşük olan diğer asitlerin tuzlarını bozar.
H2SO4 + NaCl®HCl+ NaHSO4
Bu özelliğinden dolayı diğer asitlerin üretiminde geniş çapta kullanılmaktadır.
Sülfürik asit üretimi diğer kimyâsal maddelerinkinden hayli fazladır. Hattâ bir ülkenin, sülfürik asit üretimi kimyâ endüstrisindeki seviyesini gösterir. Hemen hemen her endüstri sahasında kullanılmaktadır. Süperfosfat gübreler, sülfatlar, selofan, rayon, deterjanlar, hidroklorik asit, nitrik asit, hidrojen florür, borik asit, boyalar, boyar maddeler, patlayıcı maddeler, sülfone edilmiş hidro karbonlar, kauçuk, alkoller, böcek öldürücüler sülfürik asidin başlıca kullanım sahalarıdır. Ayrıca petrol rafinasyonunda, akülerde ve cevher yıkamalarında büyük ölçüde kullanılır.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.