Rehber | Kategoriler | Konular
STATiK
Alm. Statik (f), Fr. Statique (f), İng. Statics. Cisimlerin dengesini ve kuvvetlerin cisimler üzerindeki tesirlerini inceleyen mekanik dalı. Duran bir cismin dengede olduğu kabul edilir.
Bir cismin hareketini, üzerine tesir eden kuvvetler belirler. Mekanik; kuvvet, cisim ve hareketle ilgilenir. Statik ise çeşitli cisim sistemlerinde ortaya çıkan kuvvet ve kuvvet sistemleriyle dengedeki bir cisme tesir eden kuvvetleri inceler.
Mîmarlık, mühendislik ve fizik sahasında karşılaşılan önemli bir problem; binâ, baraj, köprü, vinç gibi duran sistemlere tesir eden kuvvetlerin tanınması ve incelenmesidir. Bu gibi sistemler kuvvet tesiri altında bile ebatlarını muhâfaza ederler, değişmezler ve idealde rijit olarak kabul edilirler.
Kuvvet, bir cismin diğer cisme tatbik ettiği itme veya çekmedir. Her kuvvetin bir büyüklüğü ve yönü vardır. Bu sebeple kuvvetler vektör denilen bir okla gösterilir. Bir rijit cisme dıştan bir kuvvet tesir ettiğinde, cismin hareketi üzerinde değişiklik yapabilir.
Tesir doğrultuları aynı olmak üzere bir cisme tesir eden eşit ve zıt yöndeki iki kuvvet, ister itme, ister çekme olsun cismin durumunda bir değişiklik yapmaz.
Denge hâlindeki bir cisme tesir eden kuvvetlerin tesirini incelemek için, kuvvetlerin bileşkesi (vektörel toplamı) ve belirli bir eksene göre momentleri gözönüne alınır. Bileşke, kuvvetlerin yön, doğrultu ve büyüklüklerinin de gözönüne alındığı vektörel toplama işlemiyle bulunur. Moment, kuvvetlerin büyüklükleriyle, düzlemde bir noktaya, uzayda ise bir doğruya olan kuvvet tesir doğrultusu uzaklığının çarpımıyla elde edilir (Bkz. İmpuls). Bir kuvvetin doğrultusu moment alınacak eksene paralel veya o ekseni kesiyorsa, moment sıfırdır. Yâni moment alınacak eksenin, kuvvetin bulunduğu düzlemde olmaması gerekir. Cismi, saat ibresinin tersi yönünde çevirmeye çalışan momentler pozitif kabul edilir. Moment vektörü, moment alınan eksen doğrusu üzerindedir. Düzlemdeki kuvvetlerin moment vektörü ise, bu düzlemde dik bir vektördür.
Cisimlerin hem düzlemde hem de uzayda denge hâlinde olabilmesi için, tesir eden kuvvetlerin vektörel toplamının ve bunların bir nokta veya eksene göre momentinin toplamının sıfır olması lâzımdır.
Kafes-kiriş sistemli binâ, köprü gibi yapılarda statik denge çok önemlidir. Bu gibi sistemlerin dizaynında sistemin parçaları üzerinde meydana gelebilecek statik kuvvetlerin hesâbı, seçilecek malzemenin kalitesi, şekli bakımından çok önemlidir. Bâzı sistemler statik olarak belirli, bâzılarıysa belirsiz olabilir. Belirsiz sistemlerde her bir parçaya tesir eden kuvvet belirlenemez. Katı, sıvı veya sabun köpüğü gibi kütle hâlindeki sistemlerin, statik olarak dengesi onun özel şekline bağlıdır. Eğilmeye, bükülmeye karşı bir direnci olmamasına rağmen, gerilmeye karşı yüzey geriliminden dolayı bir direnci vardır. Bu gibi sistemlerde statik dengeyi sağlayan, sıkıştırma kuvvetlerinin dengesidir.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.