Rehber | Kategoriler | Konular
SHAW, George Bernard
İrlandalı tiyatro yazarı, eleştirmen ve denemeci. 26 Temmuz 1856 da Dublin'de doğdu. Fakir ve toprak sâhibi bir âilenin çocuğu olan George Bernard Shaw, on altı yaşındayken okuldan ayrılarak bir emlak komisyoncusunun yanında çalışmaya başladı. Annesi kocasından ayrılıp Londra'ya gidince, o da Londra'ya giderek yazar olmaya karar verdi. British Museum'un kütüphânesinde çalışmaya başladı. Çeşitli tartışma ve konferanslara katılarak yarım kalan öğrenimini tamamlamaya çalıştı. Yazmaya da bu dönemde başladı. Bitmemiş Bir Roman (An Unfinished Novel) adıyla yazdığı eseri başarılı olmadı. Shelley, Marx, S. Butler ve Darwin gibi maddeci ve sosyalist yazarların etkisinde kalarak sosyalist fikirleri benimsedi. Usta bir konuşmacı ve polemikçi olarak dikkatleri çekti. Bir yandan da oyun yazmaya başladı. Yeni kurulan Fabian Derneğinin önde gelenlerinden biri oldu. Derneğin yayımladığı İngiliz Sosyalist düşüncesinin klasiklerinden sayılan Sosyalizm Üzerine Fabian Denemeleri (Fabian Essays in Socialism) adlı bildiriyi kaleme aldı. Sık sık toplantılara katılarak bütün biçimleriyle sermâyenin devletleştirilmesini savundu. Anarşizmin İmkansızlığı (İmpossibility of Anarchism), Fabiancılık ve İmparatorluk (Fabianism and the Empire) ve Genç Bir Kadına Sosyalizm Ve Kapitalizm Üstüne Öğütler (The İntelligent Woman's Guide to Socialism and Capitalism) adlı eserlerinde insanlığın sosyalizm ve komünizm yolunda ilerlemesi üzerinde durdu.
Çeşitli gazetelerde müzik, opera ve tiyatro üzerine tenkitler (eleştiriler) yazdı. Yazılarında Victoria dönemi tiyatrosunun suniliğine karşı çıkarak, fikrî muhtevanın öne çıktığı bir tiyatronun kurulması için polemiklere girdi. Yazdığı tiyatro denemelerinde Londra'nın kenar mahallelerinde fakirlere ev kirâlayan kimselerin yaptığı haksızlıkları ve toplumun çeşitli kesimlerinde görülen buna benzer çarpıklıkları dile getirerek konusunu seyircinin duygularını okşayacak biçimde istismar ederek işledi. Düşüncelerini seyirciye komedi kalıpları içinde veren Shaw, kısa sürede meşhur oldu. Avrupa'da sahnelenen oyunlarıyla orada önemli bir oyun yazarı olarak tanındı. Kendi ülkesindeki asıl şöhretini John Bull'un Öbür Adası (John Bull's Other Island) adlı oyunun 1904'te Londra'da VII. Edward için düzenlenen özel bir gösteride sahnelenmesiyle kazandı. Sonraki oyunlarında da, incelikli ve zeki komedilerle toplumun kendi işlediği suçlara nasıl ortak olduğunu göstermeyi ve fikirlerini vermeyi sürdürdü. Birinci Dünyâ Savaşı sırasında oyun yazmayı bırakarak, İngiltere ve müttefiklerinin de Almanya kadar suçlu olduklarını savunan ve barış görüşmelerine başlanmasını isteyen savaş konusunda sağduyu Common Sense About the War adlı broşürü yayımladı. Savaş aleyhtarı konuşmaları yüzünden çeşitli tenkitlere hedef oldu. 1920'de sahnelenen Kırgınlar Evi (Heartbreak House) eserinde savaşın hemen öncesinde bir kır evinde geçen ve savaşın sorumlusu olan kuşağın mânevî iflâsını sergiledi. Methuselah'a Dönüş (Back to Methuselah) adlı birbiriyle bağlantılı beş oyun yazdı. Bu oyunlarında evrim felsefesini anlattı. 1920'de Jeanne d'Arc'ın azize îlân edilmesi üzerine bu konuda bir târihî oyun yazmaya karar verdi. 1923'te sahnelenen Saint Joan'da Jeanne d'Arc'ı yalnızca bir azize ve din şehidi olarak değil, bir mistiğin ve bir dâhinin özelliklerini kişiliğinde toplayan bir kahraman olarak canlandırdı. Saint Joan'ın kazandığı başarı üzerine Shaw'a 1925 yılı Nobel Edebiyat Ödülü verildi. Fakat Shaw ödülü kabul etmedi.
Sonraki beş yılda oyun yazmayan George Bernard Shaw 1930-38 seneleri arasında toplu eserlerinin basımını hazırladı. Bir Çuval İncir (Apple Cart) adlı oyununda, hayâtı boyunca savunduğu sosyalist ve komünist siyâsî görüşlerle, sıradan bir insanın kendisini idâre etme gücüne duyduğu tutucu güvensizlik arasındaki iç çatışmayı ortaya koydu. Sahneye konulan diğer eserlerinde de toplumda geçerli olan inanç ve değerleri hiçe sayarak, bunlara açıkça cephe almaktan çekinmeyen George Bernard Shaw bu tutumunu 90 yaşında bile sürdürdü. Geleneksel değerleri reddetmeyi ve inançsızlığı tiyatronun temel konusu olarak kabul eden yazar, İngiliz tiyatrosunun gelişimini belirleyen kişilerden oldu. Shaw aynı zamanda Swift'ten sonra yetişmiş en etkili broşür yazarı, tiyatro ve müzik eleştirmeni, siyâset, ekonomi ve sosyoloji konularında iyi bir konuşmacı olarak da hem kendi kuşağının hem de sonraki kuşakların kültürel ve siyâsî düşüncesinin biçimlenmesine katkıda bulundu. 2 Kasım 1950'de İngiltere'nin Hertford-Shire Ayot Saint Lawrence şehrinde öldü.
George Bernard Shaw'ın eserlerinden bâzıları şunlardır; Silahlar ve Kahraman (Arms and the Man), Kandida (Candida), İnsan, Üstün İnsan (Man and Superman), Prütinler İçin Üç Oyun (Three Plays for Puritan's), Şeytanın Çömezi (The Devil's Disciple), Caesar'la Kleopatra, John Bull'un Öbür Adası (John Bull's Other Island), Binbaşı Barbara (Major Barbara), Doktorun Hatası (Doctor's Dilemma), Genç Bir Bayana Sosyalizm Ve Kapitalizm Üzerine Öğütler (The Intelligent Woman's Guide to Socialism and Capitalism), Bir Çuval İncir (Apple Cart), Milyoner Kadın (The Millionairess), Geneva (Cenevre), Zoraki Masallar (Farfotched Fables).
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.