Rehber | Kategoriler | Konular
NiHAD ERiM
Türk siyâset adamı ve hukukçu. 1912 yılında Kocaeli'nin Kandıra ilçesinde doğdu. Galatasaray Lisesini ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirdi. 1936-39 seneleri arasında Paris Hukuk Fakültesinde doktora yaptı. Yurda döndükten sonra Ankara Hukuk Fakültesinde öğretim üyesi olarak vazifeye başladı. 1942'de profesör oldu. Dışişleri Bakanlığı hukuk danışmanlığı vazifesine getirildi. 1945'te San Francisko Konferansına katılan Türk heyetinde danışman olarak yer aldı. CHP'nin yayın organı Ulus Gazetesi'ne başyazar oldu. 1946 seçimleri öncesinde muhalefete karşı sert tenkitlerde bulundu. Sosyal bünyede rahatsızlıklar olduğu zaman hürriyetlerin sınırlandırılabileceğini ve yukarıdan aşağı bir otorite kurulabileceğini savundu. Hürriyetin üzerine ?şal örtülebileceğini? yazdı. 1946 seçimlerinde CHP'den milletvekili seçilerek TBMM'ye girdi.
İkinci Hasan Saka hükümetinde 1948-1949 yılları arasında Bayındırlık Bakanı, Şemsettin Günaltay hükümetinde 1949-50 yılları arasında Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı olarak vazife yaptı. Bu vazifeleri sırasında ?Türkiye'nin yakın bir gelecekte küçük bir Amerika olacağını? söyledi. 1950 seçimlerinde milletvekili seçilemeyince üniversitedeki vazifesine döndü. Ulus Gazetesi'nde yazdığı yazılarla Demokrat Parti (DP) iktidarını şiddetli şekilde tenkit etti. Bu gazetenin yayınına ara vermesi üzerine çıkarılan YeniUlus ve Halkçı gazetelerinde iktidara karşı olan sert muhâlefetini sürdürdü.
1953'te kamu görevlilerinin politikayla uğraşmamaları gerektiğine dâir alınan karar üzerine üniversitedeki vazifesinden ayrıldı. Yazdığı yazılar üzerine ağır para cezâlarına mahkûm olunca, DP iktidarıyla uzlaştı. 1956'da Kıbrıs meselesiyle ilgili olarak DP iktidarına yardım etmeyi kabûl etti ve danışman oldu. DP'ye yardımcı olması sebebiyle bâzı CHP'lilerin tepkisine muhâtap oldu. Kıbrıs için bir anayasa tasarısı hazırlamakla vazifelendirilen komisyonun başkanlığına tâyin edildi. Bir müddet CHP'den uzak durdu.
Demokrat Parti iktidarına karşı yapılan 27 Mayıs 1960 ihtilâlinden sonra tekrar CHP'ye yaklaştı. Kurucu Meclis üyeliğine getirildi. 1961 seçimlerinde Kocaeli milletvekili seçilerek tekrar TBMM'ye girdi. 1961-1971 seneleri arasında parti idâresinde vazife aldı. Avrupa Konseyinde Türk parlamentosu temsilciliği yaptı. 1968'den sonra Konsey'in başkan yardımcılığı vazifesini de yürüttü. CHP içinde ortanın solu akımını destekledi.
Süleyman Demirel başkanlığındaki Adâlet Partisi (AP) hükümetinin 12 Mart 1971 muhtırasından sonra istifâ etmesi üzerine, muhtıracı komutanlarla anlaşarak CHP'den istifâ eden Nihad Erim, partilerüstü bir hükûmet kurmakla vazifelendirildi.
26 Mart 1971'de tarafsız başbakan olarak AP'li, CHP'li ve MGP'li milletvekillerinden meydana gelen hükûmeti kurdu. Ancak başbakanlığı döneminde istifâ etmiş olduğu CHP'nin siyâsî görüşleri doğrultusunda icraatta bulundu.
Onun döneminde İstanbul, Ankara başta olmak üzere 11 ilde sıkıyönetim îlân edildi. Terörist eylemleri engellemek gerekçesiyle aşırı sol eğilimlilere ve muhâfazakâr dindar kimselere karşı geniş bir baskı ve sindirme hareketi başlatıldı. 1961 Anayasasında belirtilen ve 12 Mart 1971 muhtırasında uygulanması istenen reformları gerçekleştirmeyi hükûmet programına aldı. İmam-Hatip Okullarının orta kısmı Nihad Erim'in başbakanlığı döneminde kapatıldı. Bu dönemde milletvekilliğinden istifâ etti ve 14 Ekim 1971'de kontenjan senatörlüğüne tâyin edildi. Hükûmette bulunan 11 bakan, hükûmet programında yer alan reformlarla ilgili teşebbüslerinin engellenmesi karşısında istifâ ettiler. Böylece hükûmet dağıldı.
11 Aralık 1971'de ikinci defâ hükûmeti kurmakla vazifelendirildi. Kurduğu bu hükûmet döneminde programında yer verdiği reformları uygulamaktan vazgeçerek 1961 Anayasasını değiştirmeyi tercih etti. ABD'nin isteği doğrultusunda Türkiye'de afyon ekimini sınırladı. Tâkip ettiği yanlış ve baskıcı politikalar sebebiyle şiddetli tenkitlere mâruz kaldı. 17 Nisan 1972'de İkinci Erim Hükûmeti de istifâ etti. Kontenjan senatörü olarak bir dönem mecliste kaldı. Cumhûriyet Senatosu Kontenjan Grubu Başkanlığı yaptı. Senatörlük süresi dolunca aktif siyâsetten çekildi. 19 Temmuz 1980'de yazlık evinin bulunduğu İstanbul Kartal Dragos'ta silâhlı bir saldırı neticesinde koruma polisiyle birlikte öldürüldü.
Nihat Erim'in Hukûkî Pozitivizm ve Milletlerarası Hukuk, Siyâsî Târih ve Devletlerarası Hukuk Metinleri adlı çalışmalarıyla Kıbrısla ilgili anı ve gözlemlerini ihtivâ eden Kıbrıs adlı kitabı yayımlanmıştır.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.