Rehber | Kategoriler | Konular
KUMPAS
Alm. Schublehre, Messkluppe (f), Fr. Compas (m), İng. Callipers. 0,02 mm hassasiyetle uzunluk ölçebilen sürgülü cetvel. Yalnız cetvellerden farklı olarak 1/10, 1/20 veya 1/50 hassasiyetinde okuma imkânı verir. Kullanma maksadına göre değişik büyüklük ve şekillerde yapılırlar.
Sürgülü kumpaslar genellikle; uzunluk ölçülerinin alınmasında, dış ve iç çapların ölçülmesinde ve derinlik ölçümünde kullanılırlar.
Sürgülü kumpaslar metrik ve inç sistemlerine göre yapılırlar. Bir mm'lik iki çizgi arasına rastlayan ölçüleri verniyer denilen bir bölüm ilave edilerek 1/10, 1/20, 1/50 mm hassâsiyetinde ölçme imkânı sağlanmıştır. Verniyer, sürmeli kumpasın yardımcı bir ölçü cetvelidir ve esas ölçü bölümlerinden daha küçük değerlerin okunmasını sağlar.
1/10 hassâsiyetindeki kumpas verniyerinin meydana gelişi şöyledir: Esas ölçü cetvelindeki 9 mm'lik aralık verniyerde 10 eşit parçaya bölünmüştür. Burada verniyerin 10 bölümü olduğu ve toplam boydan 1 mm kısaldığı için her verniyer bölümü esas bölümlerden 1/10 mm kısalmış olur. Buna göre bir verniyer bölümü 1-1/10=0.9 mm eder. Verniyerin sıfır çizgisinden sonraki çizgisi ile cetvelin sıfırdan sonraki çizgisi arasında 1-0.9=0.1 mm'lik bir aralık kalır.
Verniyerin 10. çizgisi, cetvelin 9. çizgisinin karşısına gelir. Buna göre verniyerin sıfır çizgisinden sonraki birinci çizgisi 0.1 mm, 2. çizgisi 0.2 mm, 0.3-0.4-0.5-0.6-0.7-0.8-0.9-1 mm diye ilerlemekte ve böylece de mm'nin 1/10'u okunabilmektedir.
Okuma kolaylığı sağlamak maksadıyla vernier bölümünün üzerine göstergeli bir saat eklenerek saatli kumpaslar da yapılmıştır. Son yıllarda bilgisayar tekniği kumpaslara da intikal etmiş olup, Digital kumpaslar da yapılarak piyasaya sürülmüştür. İç çap ve dış çap ölçen kumpasların yanında derinlik kumpasları ve mihengir denilen yükseklik ölçen kumpaslar da mevcuttur.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.