Rehber | Kategoriler | Konular
KARARNaME
Alm. Ministerratsbeschluss, Regierungsbeschluss, Erlass (m), Fr. Décret (m), İng. Written decree, decision or agreement. Cumhurbaşkanı, Başbakan, Bakanlar Kurulu veya ilgili Bakanlar tarafından imzâlanan karar. Kararnâme, bir idârî düzenleyici işlemdir. Kânun Hükmünde Kararnâmeler (K.H.K.) dışındaki kararnâmeler, kânun gücünde değildirler (Bkz. K.H.K.). Kararnâme, idârî bir tasarruf olup, gerekli görüldüğü hallerde, çıkaran yetkili organ tarafından değiştirilebilir veya kaldırılabilir.
T.C. Anayasası'nda ?kararnâme? adında bir hukukî işlem düzenlenmemiştir. Aslında Türk İdâre Hukukunda ?kararnâme? ismini taşıyan bir muâmele mevcut değildir. Fakat tatbikatta bu tip bir işleme rastlanmaktadır. Türkiye'de olduğu gibi, hemen her ülkede ?kararnâme? adını taşıyan hukûkî tasarruflar mevcuttur.
Tatbikatta, şekil îtibâriyle iki tip kararnâme vardır. Bunlar ?Bakanlar Kurulu Kararnamesi? (Toplu Kararnameler) ve ?Üçlü veya İkili Kararnameler?dir. Bakanlar Kurulu Kararnamesi, Başbakan ile bütün Bakanların ve Cumhurbaşkanının imzâları ile teşekkül eder. Bakanlar Kurulu Kararnameleri, prensip îtibâriyle bir kânuna dayalı olarak çıkarılırlar. Fakat tatbikâtta, ortada bir kânun hükmü olmadan da Bakanlar Kurulu kararnâmesi çıkarıldığı görülmektedir. Üçlü veya İkili Kararnâme'ye gelince, üçlü kararnâme ilgili Bakanın, Başbakanın ve Cumhurbaşkanının imzâlarını ihtivâ eden kararnâmedir. Meselâ bir İçişleri müsteşarının tâyinine dâir kararnâme, İçişleri Bakanı, Başbakan ve Cumhurbaşkanı tarafından imzâlanır. İkili kararnâme ise Başbakan ve Cumhurbaşkanının imzâsı ile meydana gelen kararnamedir. Meselâ Başbakanlıkta açık bulunan 3. derecedeki bir kadroya bir şube müdürünün tâyin edilmesi ikili bir kararnâme ile olur.
Bu tip kararnâmeler dışında bir de ?Prensip Kararnâmeleri? adı verilen bir başka müşterek kararnâme vardır. Meselâ bir kânunda birkaç tâne bakana yetki verilmiş olabilir; böyle bir durumda bu konu ilgili birkaç bakanın ayrı ayrı imzâsı ile Başbakanlık Kânunlar Teklif Dâiresi tarafından müşterek bir kararnâme metni hâline getirilerek bakanlara imzâlattırılmaktadır. Bunların sayısı senede bir-ikiyi geçmez.
Cumhurbaşkanının irâdesini ihtivâ eden tasarruflar da kararnâme adı altında düzenlenir. Bu kararnamelere Cumhurbaşkanı Kararnâmeleri denir.
Bakanların imzâsının bulunması bakımından kararnâmeler Bakanlar Kurulu Kararnâmesi ve Müşterek Kararnâme olmak üzere iki kısma ayrılırlar. Bakanlar Kurulu kararnâmelerinde bütün bakanların imzâsı bulunur. Müşterek Kararnâme'de ise ilgili bir veya birkaç bakanın imzâsı bulunur. Fakat her iki tip kararnâmede de cumhurbaşkanının ve başbakanın imzâsı mutlaka bulunur.
Kararnâmelerde müsteşar vs. gibi bakan statüsüne tâbi olmayanların imzâsı bulunmaz. Kararnâmelerde şekil şartları oldukça önemlidir. Bu unsurlardaki bir bozukluk kararnâmenin yokluğu sonucunu meydana getirir.
Kararnâmeler konuları bakımından da objektif ve subjektif kararnâmeler olmak üzere ikiye ayrılırlar. Nizamnâmeleri, talimâtnâmeleri ve husûsî bir kânuna istinâden çıkarılmış kararnâmeleri kabul ve tasdik eden Cumhurbaşkanı Kararnâmeleri objektif kararnâmelerdir. Tâyin vs. gibi ferdî tasarrufları (kişilere âit işlemler) ihtivâ eden Cumhurbaşkanı Kararnâmeleri ise subjektif kararnamelerdir.
Ayrıca, 1930 târihli Türk Parasının Kıymetini Koruma Kânunu ve 1940 târihli Millî Koruma Kânunu'na dayanılarak yapılan işlemler de ?kararnâme? ismini taşımaktadır. Yine, Bakanlar Kurulunun dış ticâretle ilgili olarak yaptığı düzenlemelere de kararnâme adı verilmektedir.
Kararnâmeler de, diğer idârî ve düzenleyici işlemler gibi idârî yargı denetimine tâbidir. Bu işlemlerden doğacak dâvalarda, yüksek idâre mahkemesi olan Danıştay, Askerî Yüksek İdâre Mahkemesi, Bölge İdâre Mahkemeleri yetkilidir.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.