Rehber | Kategoriler | Konular
KALMUKLAR
Moğol kökenli halk topluluğu. Çungarlar ve Öletler de denilen bu topluluk, kendilerini Oyrat olarak adlandırırlar. Moğolcanın Oyrat lehçesini konuşurlar. Bugün Moğolistan, Doğu Türkistan ve bunlara komşu Çin eyâletlerinde Oyrat lisanını konuşanlar vardır.
Cengiz Han sonrasında Çin'den çıkarılan (1367) Moğollar, Moğolistan'a geri döndüler. Diğer Moğollardan ayrılan Oyratlar, Togan Hanın yönetiminde Doğu Moğolistan'da Çungar Hanlığını kurdular (1416). Çağatay hükümdarı Muhammed Veys Hanı yaptıkları üç savaşta da yendiler (1418-1428). Çağatay Hanlığının doğu topraklarına sâhib oldular. Esen Tayşi döneminde (1439-1455) en güçlü devirlerini yaşadılar. Özbek Sultanı Ebü'l-Hayr Hanı haraca bağladılar (1447). Batı Sibirya'da bâzı bölgeleri yağmaladılar. Esen Tayşi'nin ölümünden sonra Çungar Hanlığı parçalandı (1460). Küçük beyliklere ayrılan Kalmuklar, öteki Moğol boylarının aksine İslâmiyeti kabul etmediler. 1604'te Harezm'i ele geçirdiler. Volga boylarında İdil (Volga) Kalmukları Hanlığını kurdular (1632). Bir diğer grubu ise, Çungarya'da Oyrat Devletini yeniden kurdu. Bunlar, önce Kaşgar'ı (1682), daha sonra da, Taşkent'i (1723) elegeçirdiler. Türkistan'ın büyük bir bölümüne hâkim oldular. 1724'te Doğu Kalmuk Devletinin yıkılmasından sonra, bu topraklar tekrar Müslüman Kazakların eline geçti. İdil Kalmukları ise, Rusların idâresi altına girdi (1724). Ruslar, 1770'te bölgeyi tamâmen işgal ettiler. Doğu Kalmuklara ise, Çinliler son verdiler (1758). İdil Kalmukları, 1917'de, Astrahan'da teşkil ettikleri mecliste Kalmukistan'ın idâresini ele geçirdiler. 1920'de Rusya'ya bağlı özerk bir ülke hâline gelen Kalmukistan, 1935'te Rusya cumhûriyetlerinden biri oldu. Kalmuklar, İkinci Dünyâ Savaşında Almanlarla işbirliği ettikleri iddiâsıyla 1943'te memleketlerinden Orta Asya'ya sürüldüler. 1958'de başkent Elista olmak üzere Kalmuk Özerk Cumhûriyeti tekrar kuruldu.
Çok eski târihlerden beri göçebe bir hayat yaşayan Kalmuklar, çobanlıkla geçinirler, at, sığır, koyun, keçi ve deve beslerlerdi. Evleri, kafes üzerine keçe gererek yapılan çadırlardan ibaret olup, tarımla uğraşanların evler yaptığı da görülmektedir.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.