Rehber | Kategoriler | Konular
GEVEN (Astragalus)
Alm. Tragant (m), Fr. Astragale vrai (m), İng. Astagal. Familyası: Baklagiller (Legüminosae). Türkiye'de yetiştiği yerler: Anadolu'nun her yerinde.
Mayıs-ağustos ayları arasında sarımsı, penbemsi ve morumsu renkte çiçekler açan, çok senelik, odunsu ve yastıklar hasıl eden dikenli çalılar. Türkiye'nin kurak bölgelerinde özellikle dağ yamaçlarında yetişir. Yaprakçıklarının zamanla dökülmesi ile orta damar sert diken hâlini alır. Çiçekler genellikle uzun bir sapın ucunda küre veya silindir şekilli durumlar yapar. Çiçekleri 5 dişli ve 2 dudaklı olup, kelebek şeklindedir. Gevenin Türkiye'de yetişen 380 türü vardır. Bununla berâber kitre adı verilen zamk elde edilen türleri şunlardır: Astragalus gummifer (İç ve Güney Anadolu), A.micropteris (İç ve Kuzey Anadolu), A. micheillianus (İç Anadolu), A. kurdicus (Doğu ve Güney Anadolu), A. microcephalus (İç Anadolu), A. aureus (Doğu ve Kuzey Anadolu). Kitre zamkı bu türlerin gövdelerinden veya kendiliğinden veya temmuz ayında yapılan yaralardan dışarı sızan ve havada katılaşan müsilajdır.
Kitre zamkı çok eskiden beri elde edilmektedir. Şekil ve rengine göre kalitelerine ayrılır: 1. kalite fiyor; 2. kalite beyaz; 3. kalite piyando; 4. kalite çamurlu (calu) adını alır. Memleketimizde kitre elde edilen merkezlerin başında Kayseri, Isparta, Burdur gelmektedir. Ayrıca Denizli, Muğla, İzmir, Sivas, Erzincan bölgelerinde de az miktarda kitre elde edilmektedir.
Kullanıldığı yerler: Kitre zamkının bileşiminde nişasta, müsilaj, tragakantin, bassorin bulunmaktadır. Tedâvi tesiri pek yoktur. Hap ve pastillerin yapılmasında yapıştırıcı madde olarak kullanılır.Kozmetik ve dişmacunu yapımında, dokumacılıkta kumaşların apresinde, kâğıt yapımında ve şekercilikte kullanılır.
Geven, hayvan yemi ve yakacak olarak bilhassa Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da kullanılır. Hattâ geven gövdelerinden bâzı yörelerde kömür de hazırlanmaktadır.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.