Rehber | Kategoriler | Konular
ViTES
Alm. Gang, Fr. Vitesses, İng. Gear. Benzinli ve dizel motorlu taşıtlarda güç ve hız değiştirmeyi sağlayan dişli donanımı. Taşıt ilk harekete geçerken, hız kazanırken, yokuş çıkarken ve inerken tekerleklerden motora değişen yükler intikal eder. Motorun devamlı yüksek devirde dönmesi hem yakıt sarfiyatını arttırır hem de mekanik aksamların hasara uğramasına sebep olur. Farklı büyüklükteki yükleri en iktisatlı şekilde karşılamak üzere motor devrinin değiştirilmesi, bir başka ifâdeyle motor gücünün değiştirilmesi istenilir. Bu işlem dişli gruplarından meydana gelen vites donanımı ile sağlanır.
Taşıt hızı, vites kademeleriyle değiştirilir. Vites kademeleri motor krank şaft devriyle tekerlek şaft devrinin oranına uygun dişliler seçilmek sûretiyle temin edilir. Vites dişlileri vites kutusu denilen bir muhâfaza içerisindedir. Vites kutusu motor ile diferansiyel kutusu arasında yer alır. Vites donanımını motor şaftı ile irtibatlandıran debriyaj donanımı, her vites kademe değiştirilmesinde irtibatı ayırmaya yarar. Vites dişli çapları her hız kademesi için farklıdır. Vites kademesi büyüdükçe dişli çapı küçülür. Küçük viteste, tekerlek şaftı tarafındaki dişlinin bir devir dönmesine karşı motor şaftı tarafındaki dişli birçok devir yapar. İlk harekette, yokuşta ve ağır yük taşırken düşük vites kademesi kullanılır. Taşıt hız kazandıkça vites kademesi büyütülür Vites dişlilerinin birbirine kolay geçip birleşmesi için kenarları kesik ve yuvarlaktır. Ayrıca vites kademeleri dişlilerinin devirlerini eşitlemeye çalışan sinkronize ağırlık düzenleri vardır.
Vites kademeleri elle değiştirildiği gibi otomatik vites donanımları ile otomatik olarak da değiştirilebilir. Otomatik vitesli vâsıtalarda vites kolunu ileri, nötr, geri veya park konumuna almak yetişir. Ayrıca debriyaj yoktur. Otomatik vites, tork konventeri ismi verilen akışkanlı bir kaplinle birlikte plamet dişli grubundan meydana gelir. Vites değişmeleri gaz pedalına basarak motor şaft devrini arttırdıkça tekerlekteki yüke bağlı olarak kendiliğinden olur. Otomatik vites, taşıtın iktisatlı ve düzgün seyrine yardımcı olması, ayrıca kullanma kolaylığı sağlanması ile oldukça avantajlıdır. Bakım zorlukları yüzünden küçük güçlü taşıtlarda el vitesleri kullanılır.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.