Rehber | Kategoriler | Konular
SOğUTMA
Alm. (Ab) kühlung (f), Fr. Réfrigération (f), refroidissement (m), İng. Refrigeration, cooiling. Isı kaybı veya sıcaklığı azaltmak. Soğutma kapasitesi birimi ?ton soğutma?dır. Bir ton buzun 24 saat içinde ergiyip, 0°C'de su hâline gelmesi için çevresinden emdiği ısıya 1 ton soğutma denir. 1 ton soğutma, 3333 cal/saat değerine eşittir.
Soğutmacılık, cisimlerden ısı alma tekniğidir. Soğutma deyince buzdolabı akla gelir. Gıdâların bozulmadan, uzun süre muhâfaza edilebilmesi için soğutulması gerekir. Gıdâ endüstrisinde büyük depolar, yüksek kapasiteli soğutma makinalarıyla teçhiz edilir.
Endüstriyel tesislerde soğutma büyük ehemmiyet arz eder. Bir dizel jeneratörde motor soğutma suyunun aspirasyonla soğutulması, klima santrallerinde havanın soğutulması, termik ve nükleer santrallerde soğutma üniteleri soğutmacılık tekniğinin örneklerindendir.
Soğutmacılıkta en çok kullanılan mekanik kompresyon sistemde, soğutucu akışkan olarak amonyak veya freon 12-22 gazı kullanılmaktadır.
Bir soğutma makinasının başlıca üniteleri:
1) Kompresör, 2) Kondenser (yoğuşturucu), 3) Genleşme vanası, 4) Evaporatör (buharlaştırıcı) dür.
Kompresörde sıkıştırılan amonyak veya freon gazı yüksek sıcaklık ve basınçta kompresörlerden çıkar. Kondenserde basınç aynı kalarak, sıcaklık ve entalpi azalır. Gaz yoğunlaşıp, sıvı hâle geçerek oda sıcaklığına kadar düşer. Kısma vanasına gelen sıvı freonun burada basıncı düşürülür. Bu esnâda sıcaklığı da düşerek, soğuk devreye girer. Fakat, entalpi değişmez. Sıvı hâldeki soğuk freon, evaporatöre gelerek, evaporatör dış yüzeylerinde buzlanmaya sebep olur. Bu buzlar, soğutulan mahaldeki hava içinde bulunan su buharının donmasından hâsıl olur. Bu yüzden soğutulan mahallerde izafi rutubet düşer. Yiyeceklerde ısı ve nem kaybı meydana gelir.
Evaporatörde alçak basınç ve sıcaklıkta sıvı hâlde bulunan freon 12, yiyeceklerden ve mahalden emilen ısı ile buharlaşıp, gaz hâline dönerek, entalpi değeri yükselir. Freon 12, evaporatörden gaz hâlinde çıkarak, kompresöre gider. Böylece devre tamamlanmış olur.
Bu prensibe göre çalışan buzdolablarında, evaporatörde meydana gelen buz tabakası kalınlığı 5mm'yi geçmemelidir. Enerji tasarrufu ve soğutma verimi açısından bu çok önemlidir. Bunun için de peryodik zamanlarda evaporatör buzlarını eritmek için, (defrost) eritme düğmesine basmalıdır.
Bütün yiyecekler için donma ısısı -18°C'dir. Buzdolaplarında dondurulan et vs. gıdâların âni olarak dondurulması veya donun çözülmesi gıdâ için zararlıdır. Yavaş yavaş donma ve çözülme temin edilmelidir. Yiyecekler ve bilhassa sebze ve meyvelerin kurumaması ve su kaybını önlemek için, soğutulan mahalde veya buzdolabı içindeki izâfi rutubetin en az % 80 olması gerekir. Bunun için de eritme zamânında buzdolabı içini ıslak bezlerle temizleyip, kurulamalı, bunu arada bir yapmalıdır. Normal oda sıcaklığına göre, evaporatör sıcaklığı -5°C'yi geçmemelidir.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.